هولاین در ایران روایتی از ماجرای طراحی و راه اندازی موزه شیشه ایران

به گزارش پیلانو، هشتاد و چهارمین نشست از سلسله نشست های مستندات یکشنبه خانه هنرمندان ایران، یکشنبه ۲۵ به نمایش فیلم مستند هولاین در ایران ساخته هادی آفریده اختصاص داشت.
به گزارش پیلانو به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، هشتاد و چهارمین نشست از سلسله نشست های مستندات یکشنبه خانه هنرمندان ایران، یکشنبه ۲۵ آذر ۱۴۰۳ به نمایش فیلم مستند «هولاین در ایران» (۱۴۰۲) ساخته هادی آفریده اختصاص داشت و سپس نشست نقد و بررسی این اثر با حضور محمدرضا حائری، معمار و آیدین آغداشلو، نقاش اجرا شد. اجرای این برنامه بر عهده سامان بیات بود. «هولاین در ایران»، برپایه اسناد و دست نوشته ها، داستان طراحی و راه اندازی موزه شیشه ایران توسط هانس هولاین معمار برجسته اتریشی را روایت می کند. هادی آفریده در این جلسه اظهار داشت: از تمام حاضران که امروز به تماشای مستند آمدند، تشکر می کنم. چندی قبل جلسه ای با آقای آغداشلو داشتم و در رابطه با این مستند و این برنامه هم صحبت شد و ایشان از سر لطف و محبت خودشان گفتند که علاقه مند هستند تا در این نشست حضور پیدا کرده و نکاتی را بیان کنند. آیدین آغداشلو در ادامه عنوان کرد: مدت هاست که از جایی بودن خوشحال نمی شوم ولی حالا خیلی خوشحالم که اینجا هستم. شاید این نخستین مرتبه باشد که ابراز تمایل کردم تا در جلسه ای حضور پیدا کنم. علت این بود که فکر می کردم نسلی از میان رفته یا درحال از میان رفتن بوده و شاید خاطراتش هم درحال از میان رفتن باشد. ازاین رو وظیفه خود دانستم که اینجا حضور پیدا کنم. مستندی که دیدیم خیلی جامع و کامل موزه را تصویر کرده است. اما ضروری است قبل از صحبت در رابطه با فیلم، به بیان موضوع هایی بپردازم تا سهم خودم را ادا کرده باشم. وی ادامه داد: نخستین نکته این بوده که این اشیا (در موزه ملی ایران) از کجا آمده اند؟! بعنوان مثال در قسمت تالار اسلامی موزه ملی ایران که نمونه های گوناگونی از آثار هنری ایران را در خود جمع کرده، تماماً از حفاری ها به دست آمده است. اما موضوعی که جالب بوده و ضروری است در رابطه با آن صحبت شود، این بوده که اشیا حاضر در موزه آبگینه ها و سفالینه های ایران، هیچ کدام حاصل اکتشاف یک دستگاه در ایران نیست؛ بلکه آنها اشیایی هستند که یا در خانواده ها بودند و یا در جایی پیدا شده اند. سپس فروخته و همگی برای موزه خریداری شده و در آنجا جمع شده است. اینکه تمام اشیا حاضر در موزه خریداری شده باشد، کار شگفت انگیزی است. چونکه چنین اتفاقی را در ایران شاهد نبودیم. آغداشلو افزود: اما چرا این اشیا خریداری شده اند؟! پاسخ به این پرسش به فلسفه تأسیس چند موزه ای مربوط می شود که در دهه ۵۰، تأسیس شدند. فکر این بود که چند موزه در محوطه عظیمی باید ساخته شود که البته هیچ گاه در آن محوطه عملیاتی نشد. در آن زمان، با عنایت به مسئولیتی که در آن دوره داشتم، تلاش کردم چیزهایی را عملیاتی کنم. یکی از مهم ترین این موارد، همین موزه ای است که فیلم آنرا دیدید. موزه رضا عباسی هم موزه دیگری است که در این جهت شکل گرفت. اسم این موزه ها را هم من پیشنهاد کردم. در واقع اشیا این موزه ها هم همگی خریداری شده اند. خاطرم هست، مهندس محسن فروغی که بر من سمت بزرگی دارد، می اظهار داشت که اگر این موزه راه بیفتد، یک کاسه شیشه ای را که متعلق به دوران هخامنشیان بوده و گل ۱۲ پر در کف آن است به آن اهدا می کنم و این کار را کرد. هانس هولاین را هم مهندس فروغی معرفی کرده بود. لازم بود بدانیم که چطور این خانه تبدیل به موزه شده است. خاطرات من از هانس هولاین به دوره ای بر می گردد که درحال ساخت موزه آبگینه بودیم. هانس هولاین با خود گروهی را آورده بود که همه در کار خود فوق العاده بودند. در جلسه ای که هانس هولاین برای عرضه طرح خود آمد، او را دیدم. ماکتی آورده بود که بسیار اعجاب انگیز بود. چونکه همه جزئیات در آن ساخته شده بود. در قسمت دیگری از نشست، هادی آفریده اظهار داشت: شخصی در میان ماست که در دو سه سال قبل تلاش زیادی برای حفظ موزه انجام داده است. جناب دکتر نوید صالح وند که مدیر فعلی موزه هم هستند. از تلاشهای ایشان ممنونیم. محمدرضا حائری در ادامه نشست بیان کرد: خوشحالم در اینجا هستم و مقرر است در رابطه با فیلم فیلمسازی صحبت کنم که با سابقه کارهای او آشنا هستم. باید به نکاتی اشاره کنم. اول این که ساختمان این موزه، از منظر معماری ایران در کجا قرار دارد؟ دومین نکته این که هر بنای خصوصی که به منفعت عموم و فرهنگی کشور تبدیل می شود، برای ما بسیار اهمیت دارد. این اتفاق در مورد این موزه افتاده است. سومین نکته خود هانس هولاین است که در دهه ۱۹۳۰ به دنیا آمده و دانشجوی دوره مدرن بوده اما اصطلاحاً در دوره پست مدرن به شکوفایی رسیده است. چهارمین نکته توجه و روایت کارگردان به این مساله است. کار آقای آفریده در این مستند خیلی مهم می باشد. وی ادامه داد: در این مستند، وقتی ما این بنا را می بینیم، بسیاری از هم دوره ای های آقای آغداشلو می گویند که این ساختمان یک کپی از کارهایی است که در شمال شرقی ایران واقع شده اند و چند شهر را نام می برند. در واقع به معماری ما در اواخر دوره قاجار، به صورتی بدی نگاه می کنند که اصلاً درست نیست. ما در تفکر معماری ایرانی، بنایی داریم که با عنوان کوشک از آن یاد می شود. یعنی عمارتی که در بین باغ یا حیات ایجاد می شود. این ساختمان هم یک کوشک است. حائری در انتها تصریح کرد: معمار در هر دوره ای قدرت آفرینش دارد تا آنرا به هر روشی که می خواهد بیان کند. ما در اینجا شیوه آجرسازی اواخر دوره قاجار و اوایل دوره رضا شاه را می بینیم. البته شخصاً تحقیقی در مورد این که معمار این بنا چه کسی بوده، انجام ندادم. به هر صورت فکر می کنم که این بنایی کاملا ایرانی بوده است. بنا فی نفسه پرارزش بوده و دست معماران بعدی را هم باز گذاشته است.

منبع: pilano.ir