پژوهشگر و هنرمند موسیقی نواحی مطرح كرد؛ هنرمندان موسیقی نواحی از اصالت ها فاصله گرفتند

به گزارش پیلانو، پژوهشگر و هنرمند موسیقی نواحی، این گونه موسیقی را تاریخ و ادبیات شفاهی کشورمان دانست و اظهار داشت: بعضی از هنرمندان موسیقی نواحی از اصالت ها فاصله گرفتند و در کنسرتهای این گونه موسیقی شاهد اجرای سازهای غربی هستیم و برای حفظ اصالت ها و جریان سازی در حوزه موسیقی نواحی باید الگوسازی کرد.
به گزارش خبرنگار موسیقی ایرنا، هیات مدیره خانه موسیقی ایران سال جاری پس از چندین جلسه بحث و بررسی در مورد چگونگی تاسیس کانون موسیقی نواحی رای به تشکیل این کانون داد و مقرر شد از اعضای هیات موسس این کانون که متشکل از هنرمندان و نمایندگانی از نواحی مختلف ایران هستند برای همکاری و همفکری دعوت به عمل آید.
همچنین حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی ایران، پیمان بزرگ نیا پژوهشگر و هنرمند موسیقی نواحی ایران و عضو کانون پژوهشگران خانه موسیقی را بعنوان مسئول هماهنگی تاسیس کانون موسیقی نواحی این خانه معرفی نمود.
اکنون کانون های سازندگان ساز، نوازندگان سنتی، خوانندگان سنتی، خوانندگان کلاسیک، صدابرداران، پژوهشگران، مدرسان، نوازندگان کلاسیک، آهنگسازان و ناشران موسیقی زیرمجموعه خانه موسیقی فعالیت می نمایند.

نیاز موسیقی نواحی ایران به صنف

پیمان بزرگ نیا مسئول هماهنگی تاسیس کانون موسیقی نواحی در خانه موسیقی ایران در رابطه با تشکیل این کانون به خبرنگار ایرنا اظهارداشت: خانه موسیقی ایران در طول سالهای فعالیت، نگاه ویژه ای به موسیقی نواحی ایران داشته است و تابحال در جشن هایی که در این نهاد برگزار شده، موسیقی نواحی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و ۵۰ نفر از هنرمندان برجسته این حوزه همچون بخشی سهراب محمدی، بخشی علی غلامرضایی آلماجوقی، احمد محسن پور، حسین طیبی و به ویژه خالو قنبر راستگو برای اولین بار در خانه موسیقی مورد تجلیل قرار گرفتند. بعضی از این هنرمندان در قید حیات نیستند و بعضی از هنرمندان پیشکسوت موسیقی نواحی در استان ها و مناطق خود شناخته شده بودند اما در جشنواره ای شرکت نکرده بودند.
وی اظهار داشت: برپایه اساسنامه خانه موسیقی ایران، موسیقی نواحی هم مانند سایر بخش های موسیقی، یک بخشی از موسیقی ایران تعریف می شود اما باتوجه به حضور بیشتر از ۷۰ هزار هنرمند موسیقی نواحی در کشور، این حوزه نیازمند یک صنف است، موسیقی نواحی همچون اقیانوسی بسیار وسیع است، هر چقدر در این زمینه وارد شویم، وسعت را بیشتر می بینیم، بعنوان مثال، در استان لرستان در هر سه خانوار، یک نوازنده کمانچه حضور دارد و فعالیت می کند.
بزرگ نیا اضافه کرد: با وجود این، هیچ اتحادی در حوزه موسیقی نواحی وجود ندارد و آمار دقیقی از هنرمندان این حوزه نداریم و متاسفانه به سبب این که هنرمندان موسیقی نواحی از مرکز دور هستند و دسترسی به آنان وجود ندارد، باتوجه به شناختی که پژوهشگران و سایر هنرمندان دارند و ارتباطاتی که هست، یک صنف می تواند هنرمندان موسیقی نواحی را متمرکز کند.
این پژوهشگر موسیقی نواحی بیان کرد: در مواردی بخش نامه ها و فراخوان هایی در ارتباط با جشنواره های موسیقی مانند جوان و نواحی توسط ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ها در فضای مجازی منتشر می شوند و خیلی از هنرمندان دسترسی به فضای مجازی ندارند و از این فراخون ها آگاه نمی شوند که کانون موسیقی نواحی می تواند در این زمینه کمک نماید، خیلی از هنرمندان موسیقی نواحی بیمه نیستند حتی بعضی از هنرمندان موسیقی هم تفاوت میان خانه موسیقی، انجمن موسیقی و دفتر موسیقی را نمی دانند و اطلاعی از کارکرد و جایگاه صنف و برگزاری جشنواره های موسیقی ندارند.
وی اظهارداشت: با شکل گیری کانون موسیقی نواحی در خانه موسیقی ایران و ارتباطات هنرمندان و پژوهشگران میتوان هنرمندان موسیقی نواحی را در کشور شناسایی کرد تا ضمن عضویت در این نهاد، از خدمات و تسهیلات کانون موسیقی نواحی بهره مند شوند و خیلی از جشنواره ها هم از توانمندی و هنر این هنرمندان بهره مند شوند.
بزرگ نیا اظهار داشت: خیلی از هنرمندان موسیقی منبع درآمد و معیشتشان از نوازندگی در مراسم و جشن های عروسی تأمین می شود، این روند همیشه در بین هنرمندان بخصوص خاندان های موسیقی مانند توشمال ها، لوطی ها، عاشیق ها و بخشی ها بوده است، با این وجود ارتباطشان با نسل جوان از بین می رود، نسل جوان نمی داند اهمیت موسیقی نواحی چیست؟، آگاهی نسبت به این مسئله ندارد که کانون موسیقی نواحی می تواند در این زمینه کمک نماید البته این اقدامات بستگی به کارکرد کانون دارد که می تواند فعال یا منفعل باشد، باید کوشش کرد که به رشد و شکوفایی موسیقی نواحی ایران کمک گردد.
پیمان بزرگ نیا؛ پژوهشگر و سرپرست گروه موسیقی نواحی «سازینه» چگونگی تشکیل کانون موسیقی نواحی
مسئول هماهنگی تاسیس کانون موسیقی نواحی در خانه موسیقی ایران در رابطه با چگونگی تشکیل این کانون بیان کرد: مقرر است یک شورای سیاست گذاری تشکیل و سپس انتخابات اجرا شود و ضمن تصمیم گیری در این عرصه، اساسنامه ای تدوین شود. تابحال پیشنهادهای بسیار خوبی داشته ایم، هنرمندان موسیقی نواحی می توانند عضو کانون شوند، از نظرات آنان بهره مند شویم و یک سیاست گذاری صحیحی دراین زمینه داشته باشیم تا جریان سازی در زمینه موسیقی نواحی صورت گیرد.
وی اضافه کرد: خیلی از هنرمندان موسیقی نواحی به سبب مسئله تغییرات در جامعه و وضعیت اقتصادی، گرفتار مشکلات معیشتی هستند و بشدت نیازمند حمایت هستند که کانون موسیقی نواحی می تواند زمینه برگزاری کنسرت ها و معرفی هنرمندان به جشنواره ها را مهیا کند. به صورت کلی کانون موسیقی نواحی باید پیگیر مطالبات این هنرمندان باشد.
بزرگ نیا اظهارداشت: در زمینه تحقیق و پژوهش هم باید همت کرد، سال جاری دو تن از هنرمندان پیشکسوت از خطه خراسان دار فانی را وداع گفتند و ما نمونه خوبی از آنان نداریم، ثبت و ضبط خوبی از نتایج این اساتید نشده است، ما نمی توانیم جلوی مرگ هنرمندان موسیقی نواحی را بگیریم. پیشکسوتانی داریم که هنوز آثارشان ضبط نشده است، من محقق، زمانی شرایط بهتری برایم مهیا بود و آثاری را توانستم ضبط کنم، اگر هم اکنون بخواهم برای ثبت و ضبط آثار هنرمند موسیقی نواحی به منطقه ای سفر کنم باید صد برابر پنج سال قبل هزینه کنم، من و خیلی از همکاران تحقیقات بسیاری انجام داده ایم و آثار بسیاری را ثبت و ضبط کرده ایم که بخشی از آنها انتشار یافته و باقی آثار در آرشیو شخصی مانده اند، وظیفه کدام بخش فرهنگی است که از محقق موسیقی نواحی حمایت کند؟
تنوع موسیقی نواحی ایران به سبب تکثر قومیتی
سرپرست گروه موسیقی نواحی «سازینه» اظهار داشت: خانه موسیقی در دوره هایی، نشست هایی را با حضور اساتید موسیقی نواحی برگزار کرده و آثاری در این نهاد ضبط شده است، هدف ما اینست که در چارچوب کانون موسیقی نواحی در خانه موسیقی ایران، آثار هنرمندان پیشکسوت این حوزه را ثبت و ضبط نماییم، محققان در مناطق کشور کم نیستند، آنان می توانند در مناطق خود، آثار هنرمندان موسیقی نواحی را ثبت و ضبط کنند.
وی اضافه کرد: موسیقی نواحی ایران به سبب تکثر قومیتی، متنوع و وسیع است، بعنوان مثال در شمال خراسان، فرهنگ های مهم تات، کُردهای کُرمانج، ترک زبانان و ترکمن ها حضور دارند، منطقه شیروان یک سبک خاص دوتارنوازی و قوچان یک سبک دیگری از دوتارنوازی دارد حتی در برخی از مناطق، از فاصله ۱۲ کیلومتر از یک روستا به روستای دیگر، بخصوص در مناطق سرحدی، فضای موسیقی متفاوت می باشد اما تابحال به جز چند پژوهش شاخص چندان تحقیق و پژوهشی در این زمینه انجام نشده است، چنین مناطقی می توانند در چارچوب کانون موسیقی نواحی معرفی شوند.
بزرگ نیا بیان کرد: مردم به موسیقی نواحی علاقه مند هستند و هنرمندان شناخته شده و پیشکسوت این حوزه که کنسرت برگزار می کنند، مخاطبان خیلی از آنها استقبال می کنند، زندگی در این موسیقی جریان دارد و بسیار متنوع است، حتی در برخی از موارد دیده ایم که وقتی آواز متر آزاد در گونه های دیگر در کنسرتی اجرا می شود، مخاطبان کمتر استقبال می کنند اما حتی آوازهای متر آزاد طولانی را در موسیقی نواحی همه دوست دارند، البته این بستگی به این دارد که چگونه اجرا شود، نه هر اجرایی.

این پژوهشگر اظهارداشت: در برخی از کنسرتهای موسیقی نواحی، هنرمندان از سازهای غربی؛ سینتی سایزر و گیتاربیس بهره برده اند، مخاطبان در سالن شعار دادند و به نوازندگان گفتند که سازشان را جمع کنند، چون هنوز مردم اصالت ها را دوست دارند و مردمان تمام نواحی ایران، موسیقی خودشان را دوست دارند اما مسئله تغییرات با سرعت به انجام می رسد و امیدواریم با کمک خانه موسیقی و بخش های دولتی بخصوص خود هنرمندان موسیقی نواحی مشکلات این قشر حل شود.
وی اظهار داشت: خانه موسیقی ایران تا جایی که در توانش بوده و امکانات به آن اجازه داده، ضمن پشتیبانی از هنرمندان موسیقی نواحی، مشکلات آنان را حل کرده است، بخش دولتی هم باید در این زمینه کمک نماید سپس کانون موسیقی نواحی بتواند برای بخش پژوهش و انتشار آثار کمک نماید حتی در قسمتهایی هنرمندان بسیاری را می شناسیم که قابلیت منحصر به فردی دارند اما توان مالی ندارند تا آثارشان را ضبط و منتشر کنند، ما تلاش می نماییم در این بخش با یاری خانه موسیقی اقداماتی انجام دهیم البته ایده های بسیاری مطرح گردیده است، زمانیکه هیات موسس تشکیل شد و تا پیش از این که انتخابات اجرا شود باید یکسری انشعابات در مناطق داشته باشیم.
بزرگ نیا اضافه کرد: بعنوان مثال باید در خراسان شمالی، انشعاباتی در حوزه موسیقی نواحی وجود داشته باشد تا بتوانیم هنرمندان این منطقه را جذب کانون موسیقی نواحی نماییم، این کانون متعلق به همه هنرمندان مناطق ایران است و می توانیم یک شبکه عظیمی از هنرمندان موسیقی نواحی کل کشور را در این کانون داشته باشیم و اقدامات موثری در این زمینه انجام دهیم، از همه هنرمندان موسیقی نواحی، تهیه کنندگان، مدیران و مسؤلان فرهنگی و هنری بخصوص مردم ایران بعنوان عضو کوچکی از موسیقی نواحی درخواست می کنم تا از این موسیقی فاخر حمایت کنند و با یک دلی و خرد جمعی یک صنف مطالبه گر و توانمند برای تجلی و حل مشکلات موسیقی نواحی تشکیل گردد.
هنرمند موسیقی نواحی راوی فرهنگ شفاهی است
مسئول هماهنگی تاسیس کانون موسیقی نواحی خانه موسیقی ایران بیان کرد: هنرمندان موسیقی نواحی مظلوم هستند، آنان به دور از بحث چهره شدن و دغدغه های سلبریتی شدن، راوی فرهنگ شفاهی خطه خودشان هستند، موسیقی نواحی صرف موسیقی سرگرمی نیست، بخشی از تاریخ، ادبیات شفاهی کشورمان است.
وی، هنرمند موسیقی نواحی را نماد یک قوم دانست و اضافه کرد: کوچ به صورت کلی منسوخ شده و زندگی عشایری همچون گذشته از بین رفته است حتی صنایع دستی و فنون کوچ نشینی همچون گذشته کارایی ندارد، با وجود این، هنرمند و راوی موسیقی عشایری زمانیکه به روی صحنه می رود، از لحاظ پوشش و بخش موسیقی کلامی، راوی فرهنگ یک خطه و فرهنگ ایران است، برخی از واژگان در گویش های بومی منسوخ شده اما خنیاگران در کلامشان این واژگان را حفظ نموده و بیان می کنند.
بزرگ نیا بیان کرد: خنیاگران بخصوص بخشی ها، عاشیق ها، بیت خوان ها و شعرخوان ها، در گذشته نقش رسانه را ایفا کرده و داستان های تاریخی و عاشقانه را روایت می کردند، بخشی ها در گذشته در عروسی ها شرکت کرده و طی دو یا سه روز، خیلی از داستان ها را بازگو می کردند و مردم مشتاقانه به آنها گوش می دادند، خنیاگران علاوه بر نوازندگی و خوانندگی، بازیگر و نقال بودند، شاهنامه خوانان برجسته ای در بین قوم لُر داشتیم که اغلب شاهنامه را از برمی خواندند و بعضی از آنان حتی سواد خواندن و نوشتن نداشتند اما حالا این نوع خوانش منسوخ شده است.
حضور شاهنامه خوانان در هشت سال دفاع مقدس
این پژوهشگر اظهارداشت: هنرمندان موسیقی نواحی بخصوص نوازندگان سُرنا و کُرنا، دُهل و نقاره، هر گاه سپاه ایران به کارزار دشمن رهسپار می شد پیش قراول بودند، خیلی از شهدا در هشت سال جنگ تحمیلی از اهالی موسیقی نواحی بودند، در آن دوران شاهنامه خوان هایی در میدان حضور داشتند و برای تقویت روحیه سلحشوری رزمندگان شاهنامه می خواندند که در هیچ جایی به این مورد اشاره نشده است و حتی فرزندان خیلی از خاندان های موسیقی نواحی در هشت سال دفاع مقدس شهید شدند، این هنرمندان همیشه در تاریخ اثرگذار بودند.
وی اضافه کرد: ما در دوران گذار فرهنگی و تغییر کارگان های موسیقی به سر می بریم، هر چند بعضی از صاحبنظران بر این عقیده هستند که موسیقی نواحی منسوخ شده است و استادان پیشکسوت معدودی در قید حیات هستند که بنده با این مورد مخالف هستم، هیچ دورانی مانند این دوران، ما نوازنده و خواننده در نواحی مختلف نداشته ایم بخصوص حضور بانوان در این زمینه بسیار قابل توجه است.

تغییر سبک نوازندگی بعضی از هنرمندان موسیقی نواحی
بزرگ نیا بیان کرد: هنرمندان سُرنانواز، دوتارنواز یا نوازندگان نی انبان بسیار برجسته ای داریم که باتوجه به شرایط امروز، سبک نوازندگیشان بر مبنای اصالت ها نیست، نوازندگانی هم داریم که هم راوی اصالت ها هستند و هم جایگاه این سازها را در ارکستر تثبیت کردند، مسؤلان فرهنگی می توانستند در این ۴۵ سال، در حوزه موسیقی نواحی ضمن صدمه شناسی، سرمایه گذاری کنند، متاسفانه اقدامات شایسته ای برای موسیقی نواحی انجام نشده است به جز آثار پژوهشی که خود عزیزان دلسوز انجام دادند.
این نوازنده و مدرس موسیقی نواحی اظهار داشت: موسیقی نواحی ایران فقط به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مربوط نمی شود بلکه میراث ناملموس این کشور است، وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای آنچه اقدامی انجام داده است؟ این نهاد هر زمان که می خواهد نمایشگاهی در زمینه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار کند، از موسیقی نواحی ایران بهره مند می شود، برایش مهم نیست که هنرمندان و گروههای با اصالت موسیقی نواحی را به این رویدادها دعوت کند بلکه از شبه گروه هایی در این رویدادها بهره مند می شود که متاسفانه همه جا هستند، بعضی از افراد از قومیت های مختلف در تهران زندگی می کنند صرفاً یک لباس محلی می پوشند و یک سری آیین ها و حرکت ها، چوپی ها را یاد گرفتند و در نمایشگاه های میراث فرهنگی و گردشگری اجرا می کنند.
وی اضافه کرد: برگزارکننده نمایشگاه و رویداد میراث فرهنگی و گردشگری برای جلوگیری از هزینه های رفت و آمد و اسکان هنرمندان موسیقی نواحی ساکن در استان ها، از این شبه گروه ها بهره مند می شود. این گروه ها همین که یک لباس محلی دارند و سُرنا و دُهل می نوازند برای برگزارکننده کافی است، به کیفیت توجه نمی کنند و موسیقی نواحی در این سال ها به گونه دیگری در اذهان تعریف شده است، در صورتیکه ما هنرمندان خیلی خوب و بزرگی داریم که در دورانی، در سطح بین الملل و در جشنواره هایی همچون آوینیون فرانسه شرکت کردند و القابی را کسب کردند؛ مرحوم شاه میرزا مرادی لقب «مروارید اقیانوس ها» و حاج قربان سلیمانی مقام ستاره جشنواره اوینیون فرانسه را از آن خود کردند و شیرمحمد اسپندار نیز موفق به کسب دکترای افتخاری موسیقی سنتی از فرانسه شد، این هنرمندان نماینده فرهنگی ایران شدند. چرا امروز دیگر شاهد چنین رویدادهایی نیستیم؟ چرا نخبگان موسیقی نواحی حمایت نمی شوند؟
جشنواره موسیقی نواحی شورایی برگزار شود
بزرگ نیا با اشاره به برگزاری جشنواره موسیقی نواحی اظهارداشت: در طول یک سال یک جشنواره در این زمینه برگزار می گردد و بودجه خوبی هم به آن اختصاص داده می شود اما چرا نباید چنین جشنواره ای توسط تیم مطلعان و پژوهشگران مناطق مدیریت شود؟
این نوازنده و آهنگساز بیان کرد: جشنواره موسیقی نواحی باید شورایی اجرا شود و اثرگذار باشد، خیلی خوب است که چنین رویدادی در چند منطقه ایران اجرا شود اما مشارکت هنرمندان خیلی مهم می باشد و آنان در سیاست گذاری جشنواره باید نقش داشته باشند، در شورای سیاست گذاری باید از خبرگان خود آن مناطق بهره مند شد، جشنواره می تواند به شکوفایی موسیقی نواحی ایران کمک نماید و باید جریان سازی در این زمینه ایجاد شود و امیدواریم در آینده این گونه باشد.
وی اظهار داشت: موسیقی نواحی نیازمند حمایت بخصوص از جانب نهادهای دولتی است، سیاست باید به سمت جریان سازی در موسیقی نواحی ایران پیش برود، هم اکنون باتوجه به گستردگی رسانه ها، در دورترین نقطه ایران هم، همه به تلفن همراه هوشمند و فضای مجازی دسترسی دارند، طرفدارانی در فضای مجازی دارند و خیلی از آنان بعنوان بلاگر فعالیت می نمایند، در این شرایط که تغییرات به سرعت به انجام می رسد، به جهت اینکه بتوانیم اصالت های موسیقی نواحی را حفظ نماییم باید متناسب با شرایط پیش برویم، ما نمی توانیم مقابل تجددگرایی بایستیم و نگاه موزه ای به موسیقی نواحی ایران داشته باشیم، باید تجدد برپایه اصالت ها شکل بگیرد، نه همچون امروز که موسیقی های وارداتی و بی هویت الگوی تجدد در مناطق مختلف شده است.
بزرگ نیا بیان کرد: در برخی از مناطق کشور حتی در میان عشایر و سیاه چادرها به سبب نبود آگاهی، در مراسم جشن و سرور و عروسی هنرمندان از دیجی استفاده می نمایند، در صورتیکه در گذشته، در چنین مراسمی از هنرمندان سُرنانواز و دُهل نواز بهره می بردند و مراسم خیلی باشکوه برگزار می شد، برای جریان سازی در حوزه موسیقی نواحی باید الگوسازی کرد، هنرمند موسیقی نواحی در منطقه خود، فرهنگساز بوده و براین اساس موسیقی نواحی ابتدا باید در خود منطقه و در زادگاه نغمه، جایگاه خویش را پیدا کند، تثبیت شود و فرهنگسازی و سیاست گذاری در آن منطقه صورت گیرد و بعد در صحنه های دیگر بتواند معرفی شود اما در خود مناطق یک اتفاق دیگر می افتد، اتفاقی که این فرهنگ را نابود می کند، هنرمند موسیقی نواحی و عشایر که در مراسم عروسی، سرور و جشن و کنسرت ها از سازهایی مثل گیتارباس استفاده می نماید، می تواند از سازهای موسیقی ایرانی و نواحی استفاده نماید.

منبع: pilano.ir