هیأت ها را کنسرت نکنیم اما همه ماجرا این نیست

به گزارش پیلانو، فضای مجازی طی روزهای اخیر محل جدال برخی مداحان بود. جدال میان افرادی که معتقدند نباید هیأت ها را تبدیل به کنسرت و مداح ها را خواننده کرد و در مقابل، عده دیگری موافق نوحه های استودیویی هستند و معتقدند این سبک جوان پسندتر است. هرچند به نظر می آید مشکل بیشتر نه مداحی استودیویی است، نه مداحی سنتی؛ بلکه آن چیزی است که هیچ شباهتی به نوحه خوانی و مداحی ندارد!
به گزارش پیلانو به نقل از ایسنا، باب این صحبت را میثم مطیعی (مداح) باز کرد و در یکی از جلسات خود خطاب به حاضران اظهار داشت: «هیأت ها را کنسرت نکنید؛ مداح ها را خواننده نکنید. چرا ما شب ها نوحه سنتی می خوانیم؟ چرا مهم ترین بخش این شب ها نوحه سنتی است؟ در فلان شهر یک کاشی از یک بنای قدیمی می افتد یا یک گنبد قدیمی تخریب می شود، یک وزرات خانه عریض و طویل مسئولش است. اگر مثلاً گنبد مسجد شیخ لطف الله دو رنگ از آب دربیاید، برایش کمپین تشکیل می شود. می گویند میراث فرهنگی است. آیا این میراث شنیداری، میراث نیست که عده ای به اسم ابداع اما در واقع بدعت دارند سنت های سوگواری را نابود می کنند؟ »
او در قسمت دیگری از صحبت هایش هم گفته است: «واقعا باید تاسف خورد که سنت سوگواری بیشتر از هزار ساله کشور به سادگی درحال فراموش شدن و از میان رفتن است. هیچ کس با نوآوری و خلاقیت مخالف نیست اما بگذارید، هیأت ها، هیأت بمانند. هیأت ها را کنسرت نکنید! نوحه های سنتی مهم ترین بخش این سوگواری است.»
اما عده ای هم به صحبت های مطیعی انتقاد کردند و معتقدند او زیاده روی کرده است؛ چونکه استودیویی کردن مداحی ها و نوحه ها جوانان بیشتری را جذب هیأت ها می کند و اغلب نمونه های استودیویی هم پرمخاطب و موفق بوده اند.
بعنوان مثال، عبدالرضا هلالی (مداح) در یادداشتی که بنظر می رسد روی سخنش با میثم مطیعی است، می گوید: «دشمن که دشمن است و تکلیفش معلوم برادر و خواهر من! خانم و آقای عزیز! هموطن! هم فکر و غیرهم فکر من، جمع شویم حول محور ارباب و گرم شویم از وجودش. من صدر خطاکاران! وسط عملیات وقت صدمه شناسی نیست، وقت دودستگی هم، وقت تضعیف سپاه خودی.»
اگر بخواهیم کلی تر و کمی تخصصی به این مورد نگاه نماییم، باید اظهار داشت که مرثیه خوانی یک ژانر خاص در موسیقی است و در طول تاریخ در خیلی از کشورها موسیقی و عزا در هم تنیده شده اند. در ایران هم از دیر باز مرثیه خوانان خوانندگان حرفه ای بودند که به ردیف و دستگاه موسیقی ایرانی تسلط داشتند؛ مرثیه خوانانی که امروز اغلب بدون توجه به آیین های سنتی، بیشتر در چارچوب موسیقی پاپ نوحه خوانی می کنند و در فضای مجازی وایرال می شوند.
اگرچه جدال انجام شده در فضای مجازی در این زمینه، مشخصا اختلاف دیدگاه بین چند مداح مشخص است که در چند رفت و برگشت بارها در رابطه با آن صحبت شده است و بنظر می رسد صدمه شناسی آنرا باید به بعد از سوگواری های دهه اول محرم موکول کرد. اما در همین ایام، گاهی آن چه در فضای مجازی به شکل گسترده پخش می شود، بیشتر از آن چیزی است که آنرا اختلاف بین مداحی سنتی و استودیویی بدانیم؛ همان ویدیوهایی که گاهی وایرال می شوند و به همه چیز شبیه هستند، به غیر از مداحی!

اما کارشناسان و منتقدان موسیقی دراین زمینه چه باوری دارند؟
دراین زمینه میتوان به صحبت های هوشنگ جاوید (پژوهشگر موسیقی) رجوع کرد؛ او با اعلان اینکه «کم مانده برای بعضی سوگواری ها گیتار بیاورند»، گفته است: «آن چیزی که من تاکنون از بعضی اجراهای مذهبی و یا متناسب با ایام سوگواری دیده ام، با یک تعریف درست از موسیقی مذهبی هم خوانی نداشتند. به شکلی که حتی سازهایشان هم اروپایی بود. امروزه می بینیم که این دسته ها با طبل های بزرگ و سیستم های صوتی قوی همراه هستند و سر و صدای زیادی را به راه می اندازند. از طرفی بارها مشاهده شده است که مداحان روی ملودی و ریتم آهنگ های لس آنجلسی یا پاپ داخلی اشعار مذهبی می گذارند و در مراسم های سوگواری اجرا می کنند. فقط مانده برای بعضی سوگواری ها گیتار بیاورند!»
همه می دانیم که رکن اصلی ایام عزاداری حسینی(ع)، هیأت ها هستند؛ هیأت هایی که وجه تمایز آنها در طول قرن ها سوگواری، رخدادها، بیان و مدیحه سراییِ مبتنی بر شور و شعور حسینی(ع) بوده است. مداحان هم برای ایجاد یا همراه شدن با این شعور، به دستگاههای موسیقی ایرانی وارد بودند تا بتوانند مفهوم مدنظر خویش را بهتر به مخاطب منتقل کنند.
اما برخی نوحه های امروزی برخلاف ماهیت اصلی خود که مقرر است، شور و حالی حماسی و حزن انگیز را در مخاطب برانگیزد و بستر انتقال پیامی والا شوند، بیشتر فضای یک فستیوال موسیقی را در ذهن مخاطب تداعی می کند و که فقط مقرر است شوری کاذب را به مخاطبانش القا کند. اتفاقی که بطور قطع بیشتر از همه به مرثیه خوانی و پایه اصلی سوگواری سیدالشهدا(ع) ضرر می زند.
آیین عزاداری حسینی یک از سنت های اصیل کشور ما تلقی می شود که قدمت بالایی دارد و دست بردن در آن، به غیر از اثرگذاری در دین و عقاید مردم، به شکلی دست درازی به فرهنگ و میراث به شمار می رود؛ چه بسا که در تأیید ماهیت میراث بودن این آیین ها، می توانیم به ثبت شیوه مداحی، نوحه خوانی، مولودی خوانی و مناجات خوانی «سلیم موذن زاده اردبیلی» که اصول مداحی از عصر صفوی تا دوره معاصر را حفظ کرد، اشاره نماییم.

منبع: pilano.ir