روایت مهر از نواهای عاشورایی-۱۸؛ آلبومی عاشورایی از خواننده آمدم ای شاه پناهم بده

به گزارش پیلانو، آلبوم ساقی سرمست همچون مجموعه های موسیقایی در رابطه با ایام سوگواری حضرت سیدالشهداست که به واسطه نوآوری های موجود در آن و نوای سحرانگیز مرحوم کریم خانی رنگ و جلای دیگری به خود گرفت.

خبرگزاری مهر – گروه هنر – علیرضا سعیدی: عرصه تولید آثار موسیقایی در رابطه با مضامین و رویدادهای مذهبی و اعتقادی همواره جزو پرطرفدارترین و در عین حال پرچالش ترین عرصه های فرهنگی هنری کشورمان بوده است که طی سالهای متمادی دوشادوش سایر فعالیتهای فرهنگی هنری در رابطه با این مورد مورد توجه مخاطبان و هنرمندان قرار گرفته است.
تولیدات این حوزه با اینکه همواره در معرض افترا های فراوان همچون «سفارشی بودن» قرار داشته اند اما به علت حس و حال موجود در آنها که برگرفته از باورها و اعتقادات نهفته در ضمیر خیلی از مخاطبان بالقوه است، در اکثر موارد فعالیت در این عرصه را با استقبال هنرمندان مواجه کرده است.
همزمان با ایام سوگواری سیدالشهدا (ع) بر آن شدیم تا نگاهی اجمالی به تولیدات موسیقایی مختلف در رابطه با قیام عاشورا در کشورمان در چارچوب های گوناگونی چون آلبوم، موسیقی متن فیلم و سریال، اجرای زنده و مواردی از این دست داشته باشیم. در این چارچوب آنچه مورد توجه قرار گرفته و می گیرد، صرفا مرور و یادآوری آثار برجسته حوزه موسیقی «عاشورایی» است که در سالهای دور و یا نزدیک تولید و در بازار موسیقی عرضه شده اند. آثاری که طبیعتاً بعضی از آنها از درجه کیفی ممتاز برخوردار بوده اند و شاید برخی دیگر با انتقاداتی هم در موعد انتشار به لحاظ موسیقایی و محتوایی مواجه بوده اند اما همه در یک وجه اشتراک دارند و آن ماندگاری در حافظه جمعی دل بستگان اباعبدالله (ع) است.

در هفدهمین قسمت از سلسله گزارش «روایت مهر از نواهای عاشورایی» که همچون دوره های گذشته طی ایام محرم و صفر پیش روی مخاطبان قرار می گیرد به سراغ آلبوم «ساقی سرمست» به آهنگسازی آریا عظیمی نژاد و خوانندگی مرحوم کریم خانی رفتیم که سال ۱۳۹۱ همزمان با ایام سوگواری شهادت حضرت سیدالشهدا و یاران عزیز و فداکاراش در صحرای کربلا پیش روی مخاطبان قرار گرفت و به علت رنگ و لعاب متفاوتی که هم در حوزه آهنگسازی و تنظیم و هم در حوزه خوانندگی داشت، توانست علاوه بر استقبال خوب شنوندگان و عزاداران حسینی، به شکلی مبدع آغاز جریانی باشد که به واسطه خلاقیت آهنگساز و تنظیم کنندگانش فضای جدیدی از تولید آثار موسیقایی در رابطه با ایام محرم را فراهم ساخت.
آلبومی که گرچه در چارچوب یک اثر سفارشی تولید شد، اما به قدری دربرگیرنده حس و حال معنوی و متفاوتی در ساختاری موسیقایی اش قرار داشت که توانست با ذائقه مخاطبان ایرانی که سوگواری ایام شهادت حضرت سیدالشهدا را جور دیگری در زندگی خود تثبیت کرده اند، ارتباط خوبی برقرار کند و از خود ردپایی به جای بگذارد که از این اثر میتوان بعنوان یکی از شاخص ترین آثار موسیقایی محرم نام برد.
آلبوم «سرمست» در واقع سوگنامه ای موسیقایی در رثای حضرت سیدالشهداست که ضبط آن به قول سازندگانش از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ زمان برد. مجموعه ای از نواها و نوحه های عاشورایی که در آن زمان با تهیه کنندگی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران منتشر گردید و مشتمل بر خوانش موسیقایی آثار و نوحه هایی بود که خیلی از ما طی سالهای قبل آنها را در دسته جات و مراسم مختلف سینه زنی و زنجیر زنی شنیده بودیم.

«این حسین کیست؟»، «آرامگه یار»، «خاک بهشت»، «چشمی پر از باران»، «با من نظاره کن»، «نیزه ها اگر بلندند»، «ز سر تو سربلندند»، «ساقی سرمست»، «بانوی مهر»، «پیراهنی که آید از بوی یوسفم»، «عزای عالم»، «یک کاروان دل» و «آرمگه یار ۲» همچون قطعاتی هستند که در این آلبوم با اشعار شاعرانی چون محتشم کاشانی، غلامرضا سازگار و رحیم منزوی اردبیلی گنجانده شده اند. ضمن این که آریا عظیمی نژاد نوازنده سه تار، گیتار الکتریک و آکوستیک، نیما عظیمی نژاد نوازنده سه تار، مهد باقری نوازنده کمانچه و کمانچه آلتو و علیرضا ملاحسینی نوازنده دف نوازندگان این آلبوم موسیقی هستند که مدیریت پروژه آن به عهده سید عباس سجادی بود.
محمد اصفهانی خواننده موسیقی که از معرفان اصلی مرحوم کریم خانی به آریا عظیمی نژاد به حساب می آمد و باعث شد که این مداح پیشکسوت کشورمان آثار ماندگاری همچون آمده ام ای شاه پناهم بده را در همکاری با عظیمی نژاد تولید نماید، در رابطه با این آلبوم نوشته بود: آلبوم ساقی سرمست کاری است مشترک از دوستان هنرمندم مداح خاندان محمد علی کریم خانی و موسیقی دان مفهوم گرای آریا عظیمی نژاد است که در گذار ماه ها و از پس چرخش چند محرم گرد هم آمده است.
آثار آوازی این آلبوم کاملاً بدیهه و حتی گاه به خلاف آمد عادت، نسبت به اسلوب هایی است که در تنظیم یا اجرای آثار مذهبی توام با موسیقی در این روزگار، متداول و معلوم است. بنابراین شنیدن با تامل و استمرار در استماع آنرا به عزیزان مخاطب سفارش می کنم.

صدای منحصر به فرد کریم خانی که ای کاش زودتر به قدر و قدرتش پی می برد و می بردند و ذوق هنری و بدعت گرایی آریا در تصنیف مجموعه حاضر، هریک به وسعتی در خور توجه و تامل می درخشند. و سرانجام نام مبارک بزرگ مرد تاریخ عشق و ایثار امام حسین بن علی (ع) که بر تارک این اثر می درخشد و همه چیز را با خود به اوج می برد همگی از علل استوار ارزشمندی مجموعه حاضرند.
آریا عظیمی نژاد هم چندی قبل بود که در مراسم رونمایی این آلبوم و همینطور در برنامه «کتاب باز» ضمن عرضه نقطه نظرات خود در حوزه موسیقی آیینی و موسیقی تعزیه توضیح داده بود: متأسفانه هیچ جایگزینی هم برای موسیقی تعزیه عرضه نشده است و من امیدوارم این اثر بتواند تا حدی خلأ موجود در این حوزه را پر کند. مداحی دارای ریشه های اصیل و محکمی است که باید شناسایی شود تا موسیقی های مداحی ها در کشور ما بر مبنای تقلید از ترانه ها صورت نگیرد. […] در آلبوم «ساقی سرمست» خوانندگی آقای کریمخانی برای من نقطه قابل اتکایی بود. این کار یک بخش تحقیقاتی و مطالعاتی داشت و برای من بسیار مهم بود که از اشعار کهن عاشورایی استفاده کنم و به سراغ شعرایی که قدیمی تر بودند رفتم.
برای شنیدن قطعه «یک کاروان دل» اینجا را کلیک کنید.

وی اظهار داشت: برای ساخت کارهای مذهبی برخلاف تصور بسیاری من از بخش سیاه وجودی خودم استفاده می کنم به این صورت که نیمه سیاه وجودی من دائماً به سمت روشنایی و خوبی گرایش دارد و عموماً عوامل دنیایی مانع آن می شوند اما این تمایل به خوب بودن سبب می شود که من کارهای مذهبی و دینی انجام دهم تا راه را برای رسیدن از سیاهی به روشنایی و خوبی هموار کنم. از آنجائیکه آلبوم «ساقی سرمست» در رابطه با عاشورا بود کتاب های مقتل معتبر را مطالعه می کردم و این مقتل خوانی ها کمک بسیاری به من کردند و مرا به عمق واقعه می بردند.
این آهنگساز ضمن اشاره به مداحی سنتی بیان نمود: این روزها خیلی به مداحی سنتی اهمیت داده نمی گردد. در مداحی روز یک سری بدعت گذاری ها صورت گرفته که گاهی ارزش مبحث را زیر سوال می برند. در مداحی باید این را در نظر گرفت که در مورد انسانی صحبت می شود که تاریخ به او گواهی داده است و شان و منزلت بسیاری دارد.
مرحوم محمدعلی کریم خانی هم چندی قبل بود که در گفتگو با یکی از رسانه ها در رابطه با انگیزه های حضورش در یک اثر موسیقایی بعنوان یک مداح توضیح داد: همیشه و از ابتدا این روال من بوده که در کارهایم همه اصول و قوانین لازم را رعایت کنم. این المان ها همگی بر می گردند به موسیقی اصیل ایرانی. من تمامی این قطعات را با در نظر گرفتن موسیقی اصیل ایران خوانده ام؛ چونکه بر این باورم موسیقی اصیل ایرانی از تعزیه به ما رسیده است و در سنت ما ریشه دارد. موسیقی وقتی ریشه دار و با اصالت باشد بطور حتم برای مردم دلنشین خواهد بود، چونکه این نوع موسیقی جدا از این که بسیار سنگین است عامه پسند بوده و مورد استقبال مردم قرار می گیرد. من تک تک این قطعات را در دستگاه ها و گوشه های مختلف ایرانیاجرا کرده ام تا حرفی برای گفتن داشته باشند. البته من هم در این آلبوم نظر می دادم؛ اما در کل با آقای عظیمی نژاد هماهنگ بودیم. مثلا ایشان می گفتند در دستگاه سه گاه یا ماهور بخوان و من این کار را می کردم. علاوه بر این از خلاقیت خودم هم استفاده می کردم و با ترکیب خواسته های ایشان به یک چیز جدیدتر می رسیدیم، اما در کل در اجرای چنین قطعاتی تا عرق و عشق و علاقه و شور حسین (ع) با آدمی نباشد، کاری از پیش نمی رود. شور حسینی باید باشد تا به کار صفا بدهد وگرنه ۵۰ هزار مداح مثل من در ایران هستند. ببینید کدامشان گل کرده اند؟

وی در این گفتگوی رسانه ای بود که ضمن اشاره به این که مداحی و موسیقی ایرانی باهم در ارتباطند، در رابطه با علل موفقیت آلبوم «ساقی سرمست» اظهار داشته بود: این که این آلبوم با تمامی قطعاتش متعلق به حضرت امام حسین (ع) است دلیلی برای موفقیت آن است. من و آقای عظیمی نژاد فقط این کارها را اجرا کرده ایم و من فقط آنها را خوانده ام. همه ما وسیله هستیم دقیقا مثل دکترها که وسیله هستند تا مریض بهبود یابد، اما در واقع شفا دهنده خداوند است. در واقع این عنایت ائمه و خاندان است که باعث می شود کاری مثل ساقی سرمست به موفقیتی این چنینی نائل آید. به صورت در این قبیل کارها باید استاندارد خاصی رعایت شود.. یکی از چیزهایی که در استاندارد این کارها مشهود است انتخاب شعر و آهنگ سنگین است. من شخصاً به شعر سنگین علاقه زیادی دارم و قصدم خواندن شعری با اصالت زیاد و تاثیرگذاری بالا است. به اعتقاد من، باید شعری را برگزید که مورد پسند اغلب مردم قرار بگیرد و بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند. شعر و موسیقی در مداحی باید بگونه ای باشد که شخصیت والای امام حسین (ع) فراموش نشود. نباید هر کس هرچیزی که دلش خواست بخواند.
به هر ترتیب آلبوم «ساقی سرمست» یک سوگ نامه شریف موسیقایی است که به واسطه توانمندی های آریا عظیمی نژاد در عرصه تلفیق و همینطور نوای ملکوتی و هنرمندانه مرحوم کریم خانی توانست در زمره آثار پرمخاطب و قابل توجهی در عرصه تولیدات موسیقایی عاشورایی قرار گیرد که همچنان از جذابیت های فراوانی برخوردار می باشد.
برای شنیدن قطعه «ساقی سرمست» اینجا را کلیک کنید.

منبع: pilano.ir