آنچه باید از استاد فرشچیان و طراحی ضریح امام حسین(ع) بدانید!

قم مدیر اجرائی پروژه ساخت ضریح امام حسین (ع) اظهار داشت: مهم تر و بالاتر از هنر استادفرشچیان، خلقیات استثنایی شان است که من را مجذوب این شخصیت برجسته تاریخ معاصر هنر کشورمان کرده است.
در طول تاریخ، اشخاص و حاکمان مختلفی برای عرض ارادت به امام حسین (ع) در ساخت و ساز و تزیین حرم مطهر امام حسین (ع) همت گماشته اند از نخستین ضریحی که توست عضدالدوله دیلمی از جنس چوب ساخته شد تا ضریح ساخته شده از جنس نقره در زمان شاهان قاجار و ضریحی که طاهر سیف الدین داعی از نقره خالص ساخت.
اما برای مردم قم ضریح فعلی حال و هوای دیگری دارد پروژه ساخت این ضریح از سال ۸۷ توسط برخی از ارادتمندان اباعبدالله الحسین (ع) در مدرسه معصومیه قم کلید خورد و استادان به نام چیره دست در هر رشته ای دور هم جمع شدند تا هنر خودرا با جوهره عشق و ارادت به امام حسین (ع) گره زنند.
برای طراحی این ضریح طرح های مختلفی عنوان شد اما در نهایت طرح استاد محمود فرشچیان، نگارگر نام آشنا، با اشاره رهبر معظم انقلاب برگزیده و تصویب گردید که به اقرار کارشناسان فن یکی از آثار کم نظیر هنری به حساب می آید.
حمید آزادگان، مدیر اجرائی پروژه ساخت ضریح امام حسین (ع)، در گفتگو با ایسنا در ارتباط با استاد فرشچیان اظهار داشت: آشنایی بنده با استاد فرشچیان مثل خیلی از نوجوانان ایرانی از کتاب هنر کلاس اول راهنمایی شروع شد. همان نقاشی که در آن یک پیر جهان دیده ای که درحال مطالعه کتاب آن چنان در آن غرق شده بود که چهره اش از آن سوی کتاب پیدا بود؛ آن نقاشی را خیلی دوست داشتم. آنجا بود که با اسم زیبای استاد فرشچیان آشنا شدم و به علت علاقه زیادی که به نقاشی داشتم یکی از رؤیاهایم دیدار با ایشان بود.
وی ادامه داد: از شهریور ۱۳۸۷ وارد پروژه ساخت ضریح امام حسین (ع) شدم البته کار ساخت ضریح از سه ماه قبل از آن شروع شده بود. استاد فرشچیان در ماه های آخر همان سال با درایت و سفارشی که از طرف رهبر معظم انقلاب به مدیران ساخت ضریح کرده بودند وارد پروژه شدند؛ البته استاد نخستین گزینه برای این اتفاق بودند ولی به علت اتفاقاتی که رخ داده بود، برای حضور ایشان وقفه ای بوجود آمد ولی در نهایت ایشان وارد کار شدند.
آزادگان اظهار داشت: وقتی استاد این کار را پذیرفتند ابتدا در کارگاه قم حضور بهم رساندند و با مهندسین سازه همچون اساتید مهندس خوش نژاد، مهندس توکلی بینا، مهدی دیدار و اکبر رحیم و سایر اساتید جلساتی داشتند تا طرحی که مد نظرشان بود را روی بدنه چوبی پیاده کنند.
وی بیان نمود: طرح اولیه استاد فرشچیان با بدنه چوبی ساخته شده متفاوت بود و ایشان تا جایی که امکان داشت طرح اولیه را بر اساس بدنه چوبی تغییر دادند و سپس از اساتید نجار خواستند که تغییراتی جزئی را در پیکره ایجاد کنند تا همپوشانی طرح و سازه واقع شود.
دلدادگی بی آلایش استاد به نگین آفرینش
مدیر داخلی کارگاه ساخت ضریح امام حسین (ع) بیان نمود: نخستین دیدار بنده با ایشان در همان ماه های آخر سال ۱۳۸۷ بود ولی نکته جالب در همان نخستین دیدار، مشاهده اوج دلدادگی ایشان به ساحت قدسی اباعبدالله الحسین (ع) بود؛ رفتار ایشان بسیار بی آلایش و صمیمی و دوست داشتنی بود.
وی اظهار نمود: ایشان به حدی محو شخصیت امام حسین (ع) بود و آن قدر برای طراحی و ایجاد تناسب بین طرح و سازه چوبی درگیری ذهنی داشت که به جرئت می توانم بگویم در آن جلسه به جز یکی دو نفر، کسی دیگری را ندید و از جلسات بعد بود که با خادمان کارگاه آشنا شدند و با همه پدرانه رفتار می کردند.
آزادگان اظهار داشت: ایشان مجذوب خاندان بطور کلی و بخصوص امام رضا (ع) و امام حسین (ع) هستند. در همان روزهای اول ورودشان به پروژه به شکل بسیار بی آلایش بیان نمودند که شش ماه هر روز به امام حسین (ع) متوسل می شدم که من وارد این کار شوم.
وی ادامه داد: وقتی که سفارش های اولیه طرح انجام شد، توسط مهندس خوش نژاد نقشه های خام بدنه چوبی در اختیار ایشان قرار گرفت و ایشان نیز با یکی از شاگردانشان که از اساتید هنر دانشگاه تهران بودند در قم مستقر شدند و روزی دوازده ساعت کار مداوم داشتند و از هشت بامداد تا ده شب به شکل جدی کار می کردند که اگر بگوییم زمان ایشان اصلاً پرتی نداشت حرف گزافه ای نیست؛ اگر برای دقایقی مداد را به زمین می گذاشتند بطور قطع برای صحبت در مورد کار بود.
حکم دو منظوره برای ساخت ضریح
مدیر اجرائی پروژه ساخت ضریح امام حسین (ع) بیان نمود: وقتی رهبر معظم انقلاب فرمود که استاد فرشچیان این کار را انجام دهند، حجت الاسلام مصلحی رییس وقت سازمان اوقاف و امور خیریه بر طبق این تأکید، طی حکمی ایشان را بعنوان طراح ناظر عالی پروژه انتخاب کرد.
وی ادامه داد: ایشان نیز تا رونمایی از ضریح به شکل مداوم بر روی فعالیتهای هنری نظارت داشتند. ظاهراً در روزهای عادی ایشان سالی یک مرتبه به ایران آمده و مدتی در ایران حضور داشتند و به امور شخصی می پرداختند ولی به خاطر ضریح امام حسین (ع) سالی سه یا چهار مرتبه از آمریکا به ایران می آمدند و کارهای ضریح را پیگیری می کردند. زمان هایی هم که در ایران نبودند از راه دور به واسطه عکس و تصاویر و صحبت با مشاوران و سازندگان بر روی ساخت ضریح نظارت کامل داشتد.
ماجرای چک یک میلیاردی حق الزحمه و ناراحتی استاد از این شایعه
وی خاطرنشان کرد: ایشان وقتی وارد کار ساخت ضریح شد به حدی با روحیه بازی وارد شد که اصلاً اجازه صحبت های مالی را ندادند و با گفتار و رفتارشان نشان دادند که دنبال مسائل مالی نیستند.
آزادگان اضافه کرد: ایشان در اولین باری که قرار بود به قم بیایند و حدود پانزده روز بمانند درخواست برخی لوازم شخصی همچون حوله و… کردند که در آن زمان پول آنها حدود هفت هزار تومان شد. بعد از تهیه لوازم سریعاً پول آنرا به ما پرداخت کردند و ایضاً مبلغی نیز در صندوق تبرعات مرتبط به ساخت ضریح انداختند تا با این کار نشان دهند که کوچک ترین انگیزه مادی نسبت به ساخت ضریح ندارند.
وی اظهار داشت: در فضای مجازی در اواخر دهه هشتاد مطلبی انتشار یافته بود که استاد فرشچیان برای دریافت مبلغ کار ساخت ضریح مبلغ زیادی درخواست کرده بود که با مخالفت متصدیان ضریح هم روبرو شده بود و بعداً که با درخواست ایشان موافقت شده، وی چک صادره را گرفته و داخل ضریح انداختند. با عنایت به این که از نزدیک بعنوان یکی از مسؤلان اجرائی کار در این ماجرا حضور داشتم با قاطعیت بیان می کنم که این مطلب کذب محض و دروغی بیش نیست.
مدیر اجرائی پروژه ساخت ضریح امام حسین (ع) اظهار نمود: ایشان وقتی این حرف را شنیدند به من تلفن زدند و گریه کردند که چرا عده ای به این راحتی به خود اجازه می دهند که دروغ بگویند!
وی اظهار داشت: آقای پارچه باف، مدیر محترم پروژه ضریح مطهر، در آن زمان مصاحبه های مختلفی برای تکذیب این مسئله با رسانه های مختلف انجام دادند، همین طور هیئت امناء تکذیبیه ای بر این شایعه صادر کردند ولی متأسفانه برخی افراد بعضاً مسلمان هم در فضای مجازی و حقیقی به این شایعه دامن می زدند.
وی ادامه داد: ایشان هیچ وقت بابت کارشان پولی دریافت نکردند حتی وقتی چند روز به قم تشریف آوردند با صاحب هتل محل اقامتشان هماهنگ می کردیم که از ایشان مبلغی دریافت نکنند ولی استاد با اصرار پول هتل را حساب می کردند و اجازه نمی دادند که پولی از جانب هیئت امناء بابت ایشان هزینه شود.
آزادگان بیان نمود: یک مرتبه یکی از دوستان من به علت علاقه شخصی به ایشان، داوطلب شد تا استاد را به تهران ببرد. او این کار را به علت علاقه شخصی انجام داد ولی استاد چند برابر کرایه خودرو را روی داشبورد ماشین گذاشته و پیاده شده بود. دوست ما گفته بود مسافرکش نیست و این کار را برای علاقه شخصی انجام داده است فرموده بودند این هم هدیه ای باشد از من به شما.
مهم ترین خصوصیات شخصی استاد فرشچیان
وی اخلاق و مردم داری را از مهم ترین خصوصیات استاد فرشچیان دانست و اظهار داشت: استاد، انسانی متواضع، بااخلاق، مؤدب و مردم داری است و اصلاً خود گیری افراد خاص و معروف را ندارد.
وی اظهار نمود: زمانی که ایشان به حرم می رفتند به حدی مردم به ایشان محبت می کردند و دورشان را می گرفتند که گاهی به زیارت نمی رسید ولی اصلاً برخورد بدی با مردم نداشتند و پذیرای مردم بودند. به حدی این مسئله رخ می داد که گفتند زمانی به حرم برویم که بتوانیم از خلوتی استفاده نماییم و زیارت راحت تری داشته باشیم.
آزادگان بیان نمود: گاهی به استاد می گفتم که شما هم مثل خیلی از سلبریتی ها و یا انسان های معروف با عینک آفتابی و شال گردن و… تردد کنید که دیگران شما را نشناسند ولی ایشان ناراحت شد و اظهار داشت که مردم من را به اینجا رسانده اند و من متعلق به این مردم و مدیون مردم هستم و خودم را از مردم پنهان نمی کنم.
نماز اول وقت، تقید خاص استاد
وی تقیید به مسائل مذهبی و خاندان (ع) را از دیگر خاصیت های استاد فرشچیان برشمرد و اظهار داشت: در زمانی که با ایشان بودیم به یاد دارم تقیید خاصی به نماز اول وقت داشت و همیشه نمازشان را اول وقت و به جماعت ادا می کرد و گاهی دست از کار می کشید و دو رکعت نماز شکر می خواند.
مدیر اجرائی پروژه ساخت ضریح امام حسین (ع) اضافه کرد: از نکات جالب این که بعضی از ادعیه بلند مفاتیح و سوره های بلند قرآن را همچون دعای کمیل، سمات، یا سوره های یاسین و… را حفظ هستند و کسی این مسائل را نمی داند.
وی ضمن اشاره به این که استاد فرشچیان شخصیتی بسیار مذهبی، اهل بیتی (ع) و هیئتی دارد، بیان نمود: ایشان نوحه معروف باسم کربلایی به زبان عربی که در آن می خواند چرا عمویم عباس دیرکرد را بسیار دوست داشتند و از من می خواستند که فایل صوتی این نوحه را در حین کار پخش کنم.
وی خاطرنشان کرد: مهم تر و بالاتر از هنر استاد، خلقیات استثنایی شان است که من را مجذوب این شخصیت برجسته تاریخ معاصر هنر کشورمان کرده است.