هوشنگ جاوید: برای حساس شدن دیر است! چرا نباید از موسیقی ترکیه برای نون خ استفاده کرد؟

به گزارش پیلانو یک کارشناس موسیقی نواحی درباره استفاده از ساختار موسیقی کرُدی خارج از مرزهای ایران در تولید آثار کُردی داخلی ـ همانند آنچه شامگاه گذشته در چارچوب سریال «نون خ» پخش گردید ـ می گوید: اگر حالا بخواهیم نسبت به این ماجرا حساس شویم خیلی دیر است. این اتفاق تقصیر کوتاهی کاری دستگاههای فرهنگی، بخصوص وزارت فرهنگ و ارشاد فرهنگی است که تنها از نظارت حرف می زنند ولی در عمل کاری نمی کنند.
به گزارش پیلانو به نقل از ایسنا، موسیقی نواحی ایران در هر استان و منطقه از کشورمان رنگ و بو و ساختار خاص خویش را دارد. زمانی که صحبت از موسیقی منطقه کردستان می شود، اغلب آن آوای شاد و در عین حال اشعار زیبا و با مفهوم برایمان تداعی می شود. این در شرایطی است که موسیقی نواحی کُردنشین در هر منطقه دارای خصوصیت های خاص خود است، خصوصیت هایی که گفته می شود امروز کمتر به آن توجه شده و به مرور در حال کمرنگ شدن است.
از اینها که بگذریم، مدت سه سال است که سریال طنز «نون. خ» با محوریت مردم روستایی استانهای کُردزبان از شبکه یک سیما با کارگردانی سعید آقاخانی پخش می شود و از همان ابتدا هم مورد توجه و استقبال مردم قرار گرفت. با عنایت به این که این سریال به قوم کرد ایران، مردمی که همواره موسیقی بخش جدایی ناپذیر فرهنگ آنهاست، پرداخته، انتظار می رود که این سریال توجه ویژه ای هم به موسیقی این منطقه داشته باشد تا به شکلی موسیقی این ناحیه را معرفی کرده باشد. کما اینکه در تیتراژ قسمت پایانی فصل دوم از این سریال که در نوروز ۹۹ پخش گردید، شعری از ایرج دهقان ملایری توسط سیدجلال محمدیان خوانده شد که مورد استقبال هم قرار گرفت.
ولی سال جاری در قسمت پایانی از فصل سوم این سریال ترانه قدیمی «لیلیم لی» با صدای حسین صفامنش و آهنگسازی صادق آزمند پخش شد؛ آهنگی که در واقع بازسازی یک موسیقی ترکیه ای با شعری کُردی بود.
در همین راستا خبرنگار ایسنا گفت وگویی با یک کارشناس موسیقی نواحی داشته است تا علت و ریشه های اصلی اتفاقاتی از این دست را جویا شود.
هوشنگ جاوید ـ پژوهشگر موسیقی نواحی و آیینی ـ می گوید: موسیقی کردستان از خصوصیت های منحصر به جغرافیای ایران برخوردار می باشد و زمانی که آهنگسازی قصد بهره گیری از آنرا داشته باشد، باید کاملا به هویت موسیقی کُردی ایرانی دقت کند؛ گرچه که در لابه لای کار باربط و بی ربط از آثار استادان وخوانندگانی چون حسن زیرک، برادران زی زی، روانشاد مامله و… هم بهره گرفته شده است. با این وجود به علت اینکه جوانان آهنگساز، مرزی برای فرهنگ ها و نوع ملودی ها قائل نیستند و مرز کلیه جغرافیای کشورها و مناطق کُردزبان را در نظر می گیرند، در نتیجه از موسیقی کردی مثلا ترکیه در کار خود بهره می گیرند.
او ادامه می دهد: چنین موسیقی هایی را میتوان جزو موسیقی کردی حساب کرد ولی نمی توان اظهار داشت که به موسیقی کردی ایران مربوط است. اینکه این موسیقی را تحت تاثیر موسیقی ترکیه و یا کردستان عراق به حساب بیاوریم، صدمه ای است که در حدود دو دهه به موسیقی کردی ایران وارد شده است؛ از همان زمانی که ساز دیوان وارد موسیقی ما شد و در موسیقی کردی ایران جا گرفت. اگر بخواهیم به درستی به موسیقی کردی ایران بپردازیم، باید به گسترش و به کارگیری تنبور اهمیت می دادیم.
جاوید تصریح می کند: منتهی این اتفاق نیفتاد و اگر هم تلاشی صورت گرفت تنها برای یک دوره خاص بود که پس از آن دوره هم ماجراهای رواج موسیقی پاپ و عوض کردن ذائقه موسیقی مردم توسط مافیای موسیقی که اقتصاد هنر را در دست دارند، عنوان شد. زمانی هم که گوش مردم فاسد شود دیگر نمی توان ایراد گرفت که مثلا موسیقی سریال «نون خ» کردی ایران است یا ترکیه؟
این کارشناس موسیقی در عین حال با اشاره به اینکه موسیقی که در سریال «نون خ» استفاده شده، به علت اینکه ساختار درستی دارد، مشکلی ندارد، توضیح داد: هرچند استفاده از این موسیقی از منظر فرهنگی دارای ایراد است؛ سال ها پیش در کردستان پنج سال مسئول موسیقی صداوسیما بودم. همان زمان نزدیک دو سال هم مسئول وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری موسیقی این منطقه بودم. به خاطر دارم که ورود سازهایی همانند دیوان خیلی با احتیاط و به دست کارآمدها انجام می شد و خیلی هم رواج نداشت و بیشتر تلاش می شد بعنوان یک ساز کمکی از آنها استفاده گردد ولی حالا این گونه شده که تمام شکل های موسیقی پاپ کردی ساخته شده در خارج از مرزهای ایران روی موسیقی داخلی تأثیرگذاشته است.
این کارشناس موسیقی تاکید می کند استفاده از موسیقی و ملودی سایر کشورهای کُردزبان در تولیدات موسیقی کردی ایرانی امری رایج شده است و خیلی نمی توان از آن ایراد گرفت، توضیح می دهد: زمانی که از موسیقی کردستان صحبت می نماییم باید جغرافیای خود ایران را در نظر بگیریم. در ایران چهار استان کُردنشین همچون آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و ایلام را داریم، بعلاوه اینکه کردهای شمال خراسان، شمال گیلان (کرمانج ها)، همدان، قزوین و البرز را هم داریم. آهنگسازان توجه خاصی به داشته های موسیقی کُردی ندارند و بیشتر تحت تاثیر موسیقی کردی مناطقی هستند که در بخش های کردنشین ترکیه و کردنشین عراق وجود دارد.
او در انتها اظهار داشت: اگر قرار باشد موسیقی کردی با تاکید بر اصالت فرهنگی خودمان ساخته شود باید با تاکید بر موسیقی کردی چهار استان کردنشین ایران صورت بگیرد. از یک سو مشکل تحقیق نکردن و نداشتن مشاور در تولید هست و از طرفی هم در نظر گرفتن ذائقه امروز جوان ها؛ درحالی که اگر خوراک درست از راه رسانه به آنها داده شود این مشکلات پیش نمی آید.

منبع: pilano.ir