بررسی کاربرد دقیق و درست آهنگ گفتاری کلام در آواز ایرانی رعایت مو به موی آهنگ گفتاری در آوازخوانان مرسوم بوده است

به گزارش پیلانو «رعایت مو به موی آهنگ گفتاری شعر همواره در آثار آوازخوانان بزرگ این مرز و بوم مرسوم بوده است.»
به گزارش پیلانو به نقل از ایسنا، بیست و نهمین نشست آیین آواز در فرهنگسرای ارسباران برگزار گردید که در جریان آن چند کارشناس درباره عنوان «بررسی کاربرد دقیق و درست آهنگ گفتاری کلام در آواز ایرانی» سخنانی را مطرح نمودند.
این نشست با حضور محمدتقی سعیدی (آواز خوان و مدرس آواز مکتب اصفهان)، مهدی آذرسینا (کمانچه نواز، آهنگساز و پژوهشگر موسیقی)، شفیع شجاعی ادیب (حافظ پژوه و مولوی پژوه) و علی شیرازی (آوازخوان و مدرس آواز) شکل گرفت.
ابتدا شیرازی بعنوان کارشناس مجری نشست این ماه اظهار داشت: «چند سال است که مدخل بسیار مهمی در آواز ملی خودمان مرا سخت به خود مشغول کرده است. این مدخل عبارت است از کاربرد درست و دقیق آهنگ گفتاری به هنگام اجرای شعر در آوازخوانی. باید دقت نماییم آهنگ گفتاری که ترکیب و اصطلاحی است که خودم برای این مدخل انتخاب و در واقع پیشنهاد کرده ام، بخش مهمی از دکلاماسیون شعر و در واقع بعد از ادای صحیح تلفظِ یکایک کلمات شعر و شاید در کنار رعایت وزن و حس و حال شعر، از مهمترین بخش های شعرخوانی در آواز است که هر هنرجو و آوازخوانی ملزم به یادگیری و رعایت دقیق و درست آن است.
وی سپس آغاز به خواندن بخشی از تصنیف قدیمی و مشهور «نازار دلی» کرد که ساخت آن منسوب به مرحوم حبیب سماعی است و تا امروز توسط خوانندگان بسیاری اجرا شده است. شیرازی وقتی به این نقطه از تصنیف یعنی «زان می ترسم که از دل آزردن تو/ دل خون شود و تو در میانش باشی» رسید توضیح داد: اینجا شعر به «دل، خون شود» که می رسد، ملودی تصنیف در این قسمت تا چه حد مستعد است که دل و خون که دو کلمه‌ی مجزا و جدا از هم هستند در چارچوب یک کلمه‌ی واحد ادا شود و از قضا – متأسفانه – در بیشتر اجراهای فراوان به یادگار مانده از این تصنیف زیبا هم چنین اتفاقی افتاده است. در واقع دل و خون که دو کلمه هستند در این اجراها به صورت کلمه‌ی سرِ همِ «دلخون» به گوش می خورند. همه ما هم می دانیم که دلخون در فارسی، صفت به حساب می آید. حال آنکه شاعر اصلاً منظورش چنین نبوده و همان «دل، خون شود» را مدّ نظر داشته است.
وی ادامه داد: در واقع رعایت آهنگ گفتاری درست و دقیق کلمات، مصراع ها و ابیات شعر یا سطرهای تصنیف و ترانه، یک مرحله بعد از مرتفع ساختن ایرادهای تلفظی کلام آثار باکلام موسیقایی ماست. یعنی زمانی که خواننده شعر را از نظر تلفظ تک تک حروف و کلمات آن درست ادا کرد. اما خب اینجا با تهدید جدیدی روبروییم که آن ادا نکردن درست آهنگ کلمات است.
محمدتقی سعیدی میهمان ویژه‌ی نشست دی ماه هم در تکمیل حرف های کارشناس مجری برنامه اظهار داشت: رعایت مو به موی آهنگ گفتاری شعر همواره در آثار آوازخوانان بزرگ این مرز و بوم مرسوم بوده است. همچون این بزرگان می توانم به استادم زنده یاد تاج اصفهانی اشاره کنم که تدقیق در هر یک از آثارش می تواند درسی مهم در آواز برای هر هنرجو یا خواننده ای باشد. اساساً آموختن دقیق و درست فن شعرخوانی برای هر آوازخوانی لازم است و به جز این مسیر، نمی توان آوازهای خوب و کاملی را اجرا کرد و به گنجینه آثار آوازی کشورمان افزود.
کارشناس بعدی برنامه که سخن گفت مهدی آذرسینا بود که اظهار نمود از نظرش ملودی بر کلام ارجحیت دارد.
ضمن اینکه از دیدگاه وی کلام فخرآمیز فارسی و آثار شاعران گرانقدر ما چیزی نیست که در سابقه ذهنی مخاطبان آواز نادیده گرفته شده و آنها مثلاً تحت تأثیر ادای نه چندان دقیق یک خواننده متوجه آن قسمت از شعر نشوند. آذرسینا ریشه های ادبیات فارسی را آنقدر عمیق دانست که به نظرش با درست و دقیق ادا نکردن یک کلمه از بیت شعری، به آن لطمه وارد نخواهد شد.
شجاعی ادیب اما نظری در تقابل با آذرسینا داشت و اظهار داشت: رعایت دقیق آهنگ کلمات چیزی نیست که بتوان آسان از کنارش گذشت. من هم مثل آقایان سعیدی و شیرازی صد درصد موافق دانستن ظرایف شعری و ادبی در نزد یکایک آوازخوانان عزیز هستم و به شدت هم بر این امر پافشاری می کنم.
در انتها اعلام گردید سی امین نشست آیین آواز از ساعت ۱۸ سه شنبه (۲۳ بهمن ماه) در فرهنگسرای ارسباران برگزار می شود.