سازهایی که با یاد شجریان به نمایش درآمدند
پیلانو: دومین نمایشگاه «سازخانه» که از طرف خانه موسیقی ایران برگزار می گردد با یاد محمدرضا شجریان در خانه هنرمندان راه اندازی شد.
به گزارش پیلانو به نقل از ایسنا، مدیرعامل خانه موسیقی در این مراسم که عصر روز دوشنبه (۲۱ آبان ماه) برگزار شد، اظهار داشت: بر هیچ کس پوشیده نیست که موسیقی بدون ساز نمی تواند تبلور داشته باشد و کسانی که سازها را می سازند باید هنرمندانی باشند که هوش موسیقیایی دارند و زیباشناسی صوت را بدانند تا سازی ساخته و دست هنرمند نوازنده ای قرار بگیرد و به وسیله آن با مخاطبش حرف بزند.
حمیدرضا نوربخش بیان کرد: جا دارد از استاد فخر ایران محمدرضا شجریان یاد کنم که دو نمایشگاه در این زمینه به همت او برگزار گردید و با دو نمایشگاهی که از طرف کانون ساز برگزار شده است در کل شاهد چهارمین نمایشگاه ساز هستیم.
ارتباط با سازنده ساز در داخل و خارج از کشور معضل است
او افزود: در سفرهای مختلفی که به شهرهای دیگر داریم با سازندگان سازها آشنا می شویم و مهمتر آن است که از این استعدادها و ظرفیت ها استفاده نمائیم، امیدوارم این نمایشگاه ها تداوم پیدا کند. ما در خانه موسیقی و به وسیله کانون سازندگان ساز در تلاش هستیم سامانه جامعی را راه اندازی نماییم تا ظرفیت های مربوط به این حوزه شناخته شود.
مدیرعامل خانه موسیقی اعلام نمود: ارتباط با یک سازنده ساز در داخل و خارج از کشور یک معضل است. حتی در قیمت گذاری سازها باز اجحاف های عجیب و غریبی صورت می گیرد و این موارد نیاز به توجه دارد تا پلی ارتباطی در این زمینه احداث شود.
اگر ساز حذف شود، موسیقی حذف میگردد
عضو شورای عالی خانه موسیقی باز بعنوان سخنران دیگر این مراسم، اظهار داشت: شاید اهمیت و جایگاه ساز را در موسیقی کمتر می دانستیم اما ساز گویای موسیقی است و اگر حذف شود موسیقی باز حذف میگردد و استعدادها از بین می رود. بدین سبب یک وسیله بسیار مهم می باشد. اهمیت این سوژه باعث شده یکی از مهمترین بخش ها در موسیقی سازندگان ساز باشند.
محمد سریر با اشاره به اینکه تحول سازها در همه دنیا قصه مفصلی دارد، اضافه کرد: همین طور در کشورهای مختلف موزه های متفاوتی در این حوزه وجود دارد. موسیقی ملی ما زبان قدیم و کهنی دارد که کم و بیش می تواند به همان زبان صحبت کند. ما شاهد تحولات بسیاری در حوزه موسیقی هستیم و سازها با شرایطی که داشته اند متحول شده اند. در کشورهای دیگر به جز نمایش ساز مسیر تحول آنها را باز به نمایش می گذارد.
او اضافه کرد: سازهای زمان ما گویای منویات ما در حوزه موسیقی است. هر کدام از سازها ترتیب های ساختی دارند و متخصصانی که آنها را می سازند، عشق به این کار مهمترین انگیزه شان است. سازهای ایرانی امروزه کیفیت بسیار خوبی پیدا کرده اند تا جایی که حتی خارجی ها باز از آنها استفاده می نمایند و صداهای خوبی از آن بیرون می آورند. زبان موسیقی از دل ساز بیرون می آید. بدین سبب هر چه دلنشین تر باشد جذاب تر خواهد بود و مخاطب لذت بیشتری از آن می برد. بنا بر این ما نیاز به چنین برنامه ها و نمایشگاه هایی داریم که امیدوارم هر سال تداوم داشته باشد.
یکی دیگر از برنامه های مراسم افتتاح دومین نمایشگاه سازخانه پخش ویدئویی از نمایشگاه دوره های قبلی سازهای استاد شجریان بود.
سازها بیان کننده و همراه کننده آواز هستند
جهانگیر نصر اشرفی بعنوان سخنران دیگر این مراسم اعلام نمود: تغییر ساختار سازها مسئله اساسی در شناخت موسیقی اقوام و ردیفی هستند و در این حوزه کارهای کمی انجام شده است. یک بحث مربوط به این میگردد که بعضی از مقام داران قدیم چندان به ساز و تحول آن نپرداخته اند. بنا بر این این مساله نیاز به بحث های تخصصی دارد اما همه سازها در ۵۰ سال اخیر در حوزه موسیقی و ردیفی دچار تغییرات اساسی شدند و این تغییرات آنقدر خرد خرد انجام شده که ما به سوژه آن پی نبرده ایم.
این پژوهشگر موسیقی با اشاره به ساز تنبور، اظهار داشت: می دانیم که این ساز در خیلی از نقاط ایران به جز نقاطی که به زبان پهلوی آشنا هستند به دو تار شهرت پیدا کرده است که تغییر و تحول این نام جای بحث و گفت وگو دارد. وقتی به سازهای قدیم بازگشت می نماییم می بینیم که کاسه تنبورها در خیلی از نقاط به اندازه دو مشت بوده است.
او با اشاره به کاسه ساز شاه غلام که در کردستان زندگی می کرده است، اظهار داشت: به اتفاق استاد درویشی از این ساز دیدن کردیم. کاسه آن در ابعاد یک کاسه کمانچه بود اما امروز می بینیم سلیقه ها در بزرگ شدن کاسه های ساز شروع شده و به نقاط دیگر باز سرایت کرده است. بنا بر این کیفیت صوتی قدیم را ندارد. اساسا ساز بیان کننده رپرتوار آواز نبوده است.
نصر اشرفی در بخش دیگری از صحبت هایش اظهار نمود: سازها بیان کننده و همراه کننده آواز هستند. ساز تنبور بعنوان اصلی ترین ساز اقوام ایرانی باز در زمانی پنج تار، شش سیم و در مقطعی چهار سیم شده است. بخشی از این تغییر و تحول توسط سازنده معروفی به نام استاد نریمان صورت گرفته، او آغازین سفارشات بزرگ شدن کاسه ساز را از آشیق های ترک گرفته است. چونکه آنها معتقد بودند حجم این ساز بیان کننده موقعیت فعلی حال حاضر نیست. بدین سبب استاد نریمان بعنوان مشهورترین سازنده، کاسه ساز قوپوز را بزرگ کرد. کاسه این ساز هم اکنون به هیچ وجه در مقایسه با کاسه سازهای ۵۰ پارسال نیست.
این پژوهشگر در بخش دیگری از صحبت هایش اعلام نمود: از دوره صفویه که ساز ممنوع گردید، خنیاگران بومی بدون ساز اجرا می کردند. در واقع ساز حذف شد اما ضربه ای به موسیقی نخورد. سازها در موسیقی قومی همراه کننده آواز بودند و فضای موسیقی را احداث می کردند. البته این سوژه در موسیقی ملی متفاوت می باشد. همین طور سازهای زهی، زخمه ای و ملی در ۵۰ سال اخیر رفته رفته بزرگ شده و تنبورهای فعلی با کاسه هایی که می بینیم با فرهنگ موسیقیایی ما همخوان نیست.
داریوش النجری ـ دبیر این نمایشگاه ـ نیز بعنوان سخنران دیگر این مراسم بیان کرد: مهمترین هدف از چنین نمایشگاهی در کنار هم قرار گرفتن سازنده های ساز و استفاده از تجربه و عواطف یکدیگر آنهاست تا زحماتی که تابحال کشیده شده در معرض نمایش قرار بگیرد. امیدوارم در سال های آینده بتوانیم با استفاده از این تجربه ها برای آینده نه چندان دور و نمایشگاه های خارجی استفاده نمائیم.
مراسم افتتاح دومین نمایشگاه سازخانه با اجرای گروه موسیقی تکمیل و این نمایشگاه در سالن استاد ممیز خانه هنرمندان راه اندازی شد. علاقمندان برای بازدید از این نمایشگاه می توانند تا ۲۵ آبان ماه به خانه هنرمندان بازگشت کنند.
