در نشست خبری همایش فرش، سنت، هنر عنوان شد فرش دستباف با خیلی از هنرها پیوند خورده است

به گزارش پیلانو علیرضا اسماعیلی در نشست خبری همایش «فرش، سنت، هنر» چنین اظهار داشت: فرش دستباف عمومی ترین و مردمی ترین هنر ایرانی است. او دراین زمینه افزود: فرش دستباف با خیلی از هنرها، از معماری و شعر گرفته تا نقاشی و صنایع دستی، پیوند خورده و فرش ایرانی همیشه همراه با آیین ها و سنت هایی باارزش است که شایسته حفظ و حراست هستند.
به گزارش پیلانو به نقل از روابط عمومی فرهنگستان هنر، در این جلسه علیرضا اسماعیلی، سرپرست فرهنگستان هنر؛ حسن بلخاری، رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی؛ تورج ژوله، دبیر علمی این همایش و شماری از اصحاب رسانه حضور داشتند.
در ابتدای این جلسه علیرضا اسماعیلی، با گرامیداشت روز جهانی صنایع دستی و هفته صنایع دستی و تبریک به هنرمندان این عرصه سخن شروع کرد و اظهار داشت: یکی از وظایف اصلی و اساسنامه ای فرهنگستان هنر، پیشنهاد سیاست گذاری برای حفظ و اشاعه هنرهای بومی و ملی است. با فعال شدن گروه های تخصصی فرهنگستان هنر، یکی از محوری ترین موضوعات مطرح در گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی، توجه ویژه به فرش دستباف و تدارک سلسله برنامه هایی برای شناخت هویت و جایگاه خاص آن در تاریخ، فرهنگ و هنر کشورمان است
او سپس به خاستگاه فرش در جهان پرداخت و عنوان کرد: همانطور که مستحضرید کشورمان یکی از خاستگاه های اصلی فرش دستباف در جهان است. این هنر فاخر و ظریف، از جنبه های گوناگون همچون زیبایی شناسی، فرهنگی و اقتصادی حائز اهمیت و بررسی است. فرش دستباف، در مقام عمومی ترین و مردمی ترین هنر، با تنوع رنگ ها، طرح ها و نقش ها، جلوه گاهی از ذوق و ادراک زیبایی شناسی و فنون و مهارت هنرمند ایرانی در طول تاریخ بوده است.
تاروپود فرش با تاروپود زندگی مردم ما عجین شده و در گذشته کمتر خانه ایرانی را می توانستیم بیابیم که در آن فرش یافت نمی شد.
سرپرست فرهنگستان هنر سپس به فرهنگ فرش و نگاهی که در این زمینه وجود دارد پرداخت و اظهار داشت: در کشور ما فرش دستباف کالا و زیراندازی ساده نیست، بلکه یک فرهنگ به تمام معناست؛ فرهنگ تصویری، فرهنگ نوشتاری، فرهنگ اسطوره ای، فرهنگ نمادها و استعاره ها.
وی در همین زمینه عنوان کرد: فرش دستباف سازگارترین هنر با محیط زیست است و دارای کمترین آلایندگی صنعتی است. فرش دستباف از نظر اقتصادی هم، اهمیت و جایگاهی ویژه دارد. هم اکنون میلیون ها نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم در تولید و تجارت فرش مشغول فعالیت اند.
علیرضا اسماعیلی سپس به توانمندسازی کشور بوسیله هنر فرش بافی پرداخت و افزود: با این هنر می توان با کمترین هزینه بیشترین اشتغال را در سرتاسر کشور ایجاد کرد و این، مصداق بارز نگاه به توانایی های داخلی و اقتصاد مقاومتی در سال جهش تولید است. فرش دستباف پشتوانه مالی خانواده ایرانی بوده است.
او به تحصیلات تکمیلی در این عرصه اشاره نمود و اظهار داشت: خوشبختانه امروزه در بخش آموزش و تحصیلات دانشگاهی هم شمار فراوانی از جوانان ما در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته های در رابطه با فرش مشغول تحصیل اند که إن شاءالله این نسل جدیدِ تحصیل کرده بتواند با بهره گیری از اندوخته های گذشته، در ارائه طرح ها و نقش های جدید فرش، که همخوانی بیشتری با فرهنگ زندگی امروزی داشته باشد، کمک نماید و موجب به روزشدن و رونق بیشتر این هنر فاخر شود.
سرپرست فرهنگستان هنر در انتهای سخنان خود از گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر به جهت طرح موضوع و برگزاری همایش، همین طور حامیان این رویداد در بخش خصوصی، به جهت همراهی و حمایتشان تقدیر و تشکر کرد.
فرش بازتاب عرش و جهان مینویی است
حسن بلخاری، رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر، در ابتدای سخنان خود با گرامیداشت تقارن روز صنایع دستی و روز فرهنگ پهلوانی و زورخانه ای اظهار داشت: اگر در حوزه هنرهای اسلامی، خوش نویسی را، به سبب نگارش قرآن کریم، اشرف هنرها بدانیم، در صنایع دستی ایران هم فرش، هنر اشرف و اتمّ است. فرش پازیریک بیان کننده قدمت تاریخی و هنری ملت ایران است و حقیقتاً صنعت فرش، جایگاهی برجسته در فرهنگ هنری ما دارد.
او با اشاره به اهمیت فرش در ایران باستان، اظهار داشت: فرش نزد ایرانیان باستان جایگاهی مهم داشت؛ برای اینکه در ایران باستان جهان ناسوت، بازتابی از جهان لاهوت و ملکوت بوده است؛ به تعبیری دیگر جهان فرودین آیینه ای از جهان فرادین بوده است.
بگفته بلخاری، فرش بازتاب عرش و بازتاب جهان مینوی است، بنا بر این ایرانیان باید آنرا در خانه خود و زیر پای خود می دیده اند تا همیشه به یاد جهان مینوی باشند؛ بدین سبب اگر هنر یا صنعتی در کشوری حفظ می شود، به خاطر تلازم آن با زندگی مادی و ارجاع به زندگی اخروی است.
رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر اظهار داشت: در قرآن کریم ۳۳ واژه عُجمه (لفظی که از خارج زبان عربی آمده باشد) داریم؛ مثلاً کلمات «دین» یا «فردوس» از زبان فارسی به عربی راه یافته است. فردوس که معرب پردیس (پارادایس) است، باغ هایی بوده که کوروش ساخته بود و معنای بهشت دارد.
او اظهار داشت: «فرش» کلمه ای عربی است و در قرآن هم آمده و به معنای امر گستردنی است و انسان ایرانی زیر پای خود می گسترانیده است، اما حالا از زمین به دیوار منتقل شده است.
وی در ادامه سخنان خود اشاره کرد: البته متأسفانه ظرف ۶۰ ـ۷۰ سال گذشته، سَروری و استادی مان را در صنعت فرش جهان از دست داده ایم. امیدواریم برگزاری همایش هایی مانند «فرش، سنّت، هنر» در احیای این جایگاه بکوشد.
​رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر در بخش پایانی سخنان خود به ارتباط ظهور ایده با هنرهای صناعی اشاره نمود و اظهار داشت که عبارت «صنایع دستی» ارتباطی با صنعت به معنای تکنولوژی ندارد.
بلخاری در آخر سخنانش ابراز امیدواری کرد حمایت دولت از فرش سنتی و دستباف سبب حضور بیشتر این هنر در خانه ها شود.
اولویت بررسی در این رویداد، مبانی نظری، چیستی و هستی شناختی فرش دستباف است
تورج ژوله، دبیر علمی رویداد «فرش، سنّت، هنر» هم در ابتدای سخنان خود اظهار داشت: در انتخاب عنوان این رویداد حساسیت های خاصی داشتیم و هدفمان این بود که مواردی که نیاز امروز هویت فرش دستباف ایران است، مورد توجه قرار گیرد. کارشناسان معتقدند هویت فرش دستباف ایرانی در گرو سنّت و هنر است.
او اظهار داشت: هدف اصلی ما این است که هویت فرش دستباف را با یادآوری بحث ها و ساختارش پررنگ کنیم؛ چون بخشی عظیم از اقتصاد هنر فرش ایرانی مدیون نگاه هنری و سنّت های آن است. به این مساله در فراخوان رویداد نیز (در سه بخش علمی، نمایشگاهی، فیلم) توجه شده است.
ژوله افزود: ​ ما در دانش فرش چیزی حدود یک قرن از دنیای غرب عقبیم و آلمانی زبان ها دراین زمینه پرچمدار بوده اند؛ البته در کشور ما هم حدود دو دهه است که نظام آموزشی ما به مقوله علمی فرش وارد شده است. الان هم حدود ۶ سال از طرح مقطع دکتری فرش در نظام آموزش عالی می گذرد.
دبیر رویداد «فرش، سنّت، هنر» اذعان کرد: جنس شناخت غربی ها از فرش مادی بوده است، اما ما در ایران و در این رویداد، به دنبال مبانی نظری، چیستی و هستی شناختی فرشیم.
ژوله اظهار داشت: تصویربافی ما که امروز با عنوان تابلوفرش شناخته می شود، موضوعی دیگر است که در این رویداد و در نمایشگاه گره بافت های سنتی و تصویری به آن پرداخته خواهد شد. در بخش سوم نیز همه فیلم هایی که در ضمن یک قرن اخیر با موضوع فرش تولید شده است، با نظارت علیرضا قاسم خان، دبیر علمی این بخش، نقد و بررسی خواهند شد.
او با اشاره به آمارهای مطرح در اشتغال زایی فرش ایران، اشاره کرد: هیچ موردی که از این رویداد مقرر است منتشر شود، ارتباطی به فرش ماشینی ندارد و آماری که پیرامون این مساله عنوان شد، درباره فرش دستباف است و آمارهای غیررسمی بین ۵ تا ۸ میلیون نفر متغیر است.
او در آخر با اشاره به شیوع ویروس کرونا اظهار داشت: اگر امکان برگزاری رویداد «فرش، سنّت، هنر» به صورت حضوری نباشد، این رویداد به صورت مجازی برگزار می شود.
این جلسه خبری با پرسش شرکت کنندگان و پاسخ سخنرانان پایان یافت.

منبع: پیلانو