تبلیغ آدم به بهانه تأمین بودجه صداوسیما!

به گزارش پیلانو تبلیغات… تبلیغات… تبلیغات؛ این روزها شبکه های تلویزیونی مملو از آگهی های بازرگانی شده که مستقیم و غیرمستقیم کالا، خدمات و حتی فرد (!) مورد نظر را تبلیغ می کنند و بیننده ای که به تماشای تلویزیون بعنوان یک راه گریز از دشواری دوران قرنطینه نگاه می کند، چاره ای ندارد جز اینکه به خوراکی که به خوردش داده می شود چشم بسپارد تا بتواند در لابه لای آن، برنامه ی مورد علاقه اش را هم پیدا کند و به اصطلاح به شکلی وقت بگذراند.
به گزارش پیلانو به نقل از ایسنا، پخش تبلیغات تلویزیونی در شبکه های دنیا(خصوصا شبکه های دولتی) اغلب بر مبنای پروتکل نوشته شده ای اتفاق می افتد که صاحب شبکه را به رعایت آن موظف می کند اما اینکه رسانه ملی ما تا چه اندازه به رعایت این پروتکل ها خویش را موظف می کند نکته ی قابل بحثی است که در نهایت به نظر می آید به پاسخ منفی در این حوزه برسیم.
از عملکرد گذشته رسانه در قبال تبلیغ چای لاغری و کرم حلزون و تبلیغ انواع خوراکی های مضر که بگذریم، این روزها به پدیده جدیدی در تبلیغات تلویزیونی می رسیم که در ایام کرونایی به شدت قابل بحث است؛ چونکه صداوسیما از یک طرف تبلیغ در خانه ماندن می کند و از طرفی دیگر با تبلیغ خرید انواع کالاها در فروشگاه ها (از فرش گرفته تا کت و شلوار و…) مردم را به خرید کالاهایی دعوت می کند که برای تهیه آنها حتما به حضور در محل نیاز است!
اما ماجرا صرفا به همین جا ختم نمی شود؛ چونکه جریان بزرگ تری به نام «اسپانسر» در صداوسیما مدت هاست که محتوای برنامه های تلویزیونی را تهدید می کند و هرچه به جلوتر می رویم بیشتر و بیشتر ریشه می دواند.
وابستگی برنامه های تلویزیونی به اسپانسر در نوروز سال جاری به وضوح قابل مشاهده بود و این جریان که زمانی شاید به تبلیغ یک کالا یا خدمات محدود می شد پا را فراتر گذاشته و با تعیین میهمان های برنامه و آوردن چهره های جویای نام، در حقیقت تبلیغ آدم می کند!
حجم بالای تبلیغات به قیمت آزار مخاطب که گاها از جانب صداوسیمایی ها هم با تایید و ابراز تاسف مواجه می شود، در نهایت این توجیه را به همراه دارد که برای تأمین بخشی از هزینه های صداوسیما چاره ای جز پخش این تبلیغات نیست و رسانه ملی موظف شده که بخشی از درآمد خویش را از این راه تأمین کند.
اما پرسش جدی تر اتفاقا آنجایی مطرح می شود که پای اسپانسر به برنامه ها باز می شود و این اسپانسرها گاه در حد دلال های اقتصادی با آوردن چهره های جویای نام و یا بالعکس افراد مشهور به آنتن تلویزیون، سودهای کلانی را عاید خود و دیگری می کنند.
و اینجاست که دقیقا طرح چنین پرسش هایی لازم و ضروری به نظر می آید که آیا بر این ورودی و خروجی های مالی که بخشی از آن به بهانه دستمزد برای حضور در یک برنامه تلویزیونی به میهمان پرداخت می شود، نظارت کافی صورت می گیرد؟
و چرا رسانه ملی درباره محدوده مبالغی که یک تهیه کننده مجاز است بعنوان دستمزد برای حضور در یک برنامه تلویزیونی به میهمانان پرداخت کند، شفاف سازی نمی کند تا این شبهه که سال هاست ذهن رسانه ها، کارشناسان و حتی بیننده ها را به خود معطف کرده است برطرف شود؟
خبرنگار بخش رسانه ایسنا برای یافتن پاسخ احتمالی این پرسش ها با یک استاد ارتباطات و دبیر شورای نظارت بر صداوسیما گفتگو کرده است که اتفاقا هر دو زمانی با این رسانه همکاری داشته اند.

** برخی صحنه را خریدند و برخی برای صحنه خریداری شدند!
سید محمدرضا خوشرو – استاد ارتباطات – در ابتدای صحبتش با تاکید بر اینکه «برای رسانه مخاطب مهم ترین سرمایه است»، افزود: نکته مهمی که صاحبان رسانه باید به آن توجه نمایند این است که هیچ چیز مهم تر از ماهیت و اعتبار رسانه وجود ندارد و مهمترین سرمایه هر رسانه ای مخاطبانش هستند. اگر رسانه به واسطه مخدوش کردن یک سری از امور، مخاطبانش را از دست بدهد دیگر چیزی از آن باقی نمی ماند.
خوشرو اسپانسرینگ و حمایت مالی از فعالیتهای رسانه را یکی از چالش های اصلی انواع رسانه ها دانست و اضافه کرد: در نظام بین الملل – چه در رادیو و تلویزیون و چه در سینما – قواعدی برای حضور اسپانسرها رایج شده است. رسانه ها برای رسیدن به استقلال و وابسته نبودن به دولت ها از راه اسپانسرها تأمین مالی می شوند. اما در عین حال برای این مورد قواعدی وجود دارد تا حضور اسپانسر به رسانه صدمه نزند.
او با تصریح این مطلب که «متاسفانه همچنان فرهنگ اینگونه امور بین برنامه سازها و اسپانسرهای ما درست جا نیفتاده است»، متذکر شد: در چنین شرایطی اسپانسر می خواهد مرتب نامش برده شود و در دعوت میهمان ها، دخل و تصرف داشته باشد و گاها برنامه سازها تمکین می کنند و اصول حرفه ای رسانه را زیر سوال می برند؛ این مسئله هم به ضرر تأمین کننده مالی است و هم برنامه ساز و درواقع یک بازی باخت باخت است.
خوشرو درباره برنامه های اخیر صداوسیما و حضور چهره هایی که بعضی صحنه را خریدند و بعضی دیگر برای صحنه خریداری شدند، اظهار داشت: بطور قطع قوانینی برای صداوسیما تعریف شده است اما بحث نظارتی و عدول از این قواعد و قوانین وجود دارد.
او اضافه کرد: رسانه های دیگر مثل خبرگزاری ها می توانند با نگاه انتقادی شان به این موضوع، آگاهی دهنده باشند و به اصلاح این مسائل کمک کنند.
این پژوهشگر و مدرس رسانه در عین حال افزایش آگهی های بازرگانی در تلویزیون را مربوط به شرایط اقتصادی کل کشور و به تبع آن مسائل مالی سازمان صداوسیمادانست و اظهار داشت: بر مبنای ابلاغیه دولت بخش قابل توجهی از بودجه سازمان صداوسیما توسط این آگهی ها تأمین می شود و در این شرایط که بسیاری از برنامه ها هم متوقف شده اند طبیعتا رکود اقتصادی و فشارهابی وجود دارد اما می توان با تدبیر این شرایط را مدیریت کرد.
او در این حوزه مجموعه «پایتخت ۶» را مثال زد و اظهار داشت: در قسمت اول دو باکس آگهی پخش گردید که انتقادهایی به دنبال داشت و بعد به یک باکس کاهش پیدا کرد. پخش دو نوبت اگهی میان یک سریال پرمخاطب برای بیننده آزاردهنده است و باید از قبل برایش تدبیری اندیشیده می شد.

** صداوسیما بهترین های موسیقی را معرفی کند
دبیر شورای نظارت بر صداوسیما دیگر فردی است که به پرسش های ایسنا درباره تاثیرات مخرب پخش بی رویه تبلیغات تلویزیونی و راهکارهای احتمالی برای حل این مشکلات پاسخ داده است.
محمدحسین صوفی از پخش آگهی های بازرگانی بعنوان یک معضل و مزاحم یاد کرد و اضافه کرد: اگر اعتبارات مورد نیاز سازمان صداوسیما از جانب نهادهای مسوول تامین گردد، سازمان برای تأمین هزینه هایش به آگهی های بازرگانی رجوع نمی کند.
او با اشاره به قسمت اول سریال «پایتخت» که حجم بالای آگهی های بازرگانی اش انتقادهایی را به دنبال داشت، اظهار داشت: در قسمت اول این مجموعه تلویزیونی حجم تبلیغات آزاردهنده بود اما با تذکراتی که داده شد و پذیرش از جانب مدیران سازمان در قسمت های بعد تبلیغات کاهش پیدا کرد و این روند کاهشی تبلیغات باید در تمام برنامه ها ادامه داشته باشد.
صوفی درباره ی اسپانسرهای برنامه های صدا و سیما که این روزها اغلب برنامه ها را در دست دارند و محتوا و میهمانان را تعیین می کنند، اظهار داشت: این مشکل هم مربوط به تأمین اعتبارات سازمان صداوسیماست. باید دولت، مجلس، سازمان صدا و سیما و شورای نظارت بر سازمان، جلسه ای را تشکیل بدهند و هزینه های سازمان را در یک سال بررسی و برآورد کنند. هر سال بخشی از بودجه سازمان صداوسیما را دولت پرداخت می کند و قسمتی دیگر از راه تبلیغات و اسپانسرها تأمین می شود. من پیشنهادم این است که هزینه های سازمان توسط دولت پرداخت و هم در آمد حاصل از آگهی ها و اسپانسر ها به حسابی که توسط اعضای جلسه معین شده واریز شود تا صدا و سیما مجبور نشود برای تأمین هزینه های مورد نیازش به اسپانسر و آگهی رجوع کند.
صوفی درباره ی وظایف متقابل صداوسیما اظهار داشت: رسانه ملی دو وظیفه مهم دارد؛ یکی اطلاع رسانی و آگاهی بخشی و دیگری ایجاد فضایی مفرح و شادی بخش است. در این شرایط که همه را دعوت به خانه نشینی می نماییم، یکی از محورهایی که مردم را به ماندن در خانه ترغیب می کند، برنامه های مفرح و شاد و برنامه های آگاهی بخشی است.
او در عین حال بحران کرونا را تجربه ای نو دانست که هیچکدام از نهادها آمادگی مقابله با آنرا نداشتند. صوفی درباره این بحران اظهار داشت: بحران بیماری کرونا تجربه ای نو بود؛ نه تنها برای ما بلکه برای همه جهان؛ ازاین رو هیچکدام از نهادها آمادگی مقابله با آنرا نداشتند و صداوسیما هم ۱۰ روز مانده به عید ناچار به تغییر کنداکتور شد. با این وجود به نظر می آید رسانه ملی کم کم دارد به جایی که باید می رسد.
معاون پیشین صدا افزود: رسانه ملی باید برنامه های مفرح خویش را افزایش دهد و فقط به سریال ها توجه نکند. سازمان در حوزه اطلاع رسانی، خوب عمل کرده است. صدا و سیما چه در رادیو و چه در تلویزیون باید برنامه های سرگرم کننده و امیدآفرین را افزایش دهد.
صوفی در ادامه در پاسخ به پرسشی درباره افرادی که به اسم خواننده در برنامه های تلویزیونی حاضر و تبلیغ می شوند، ضمن تاکید بر اینکه بعضی از موسیقی های عرضه شده در رادیو و تلویزیون، موسیقی نازل است، اظهار داشت: رسانه ملی تولیدکننده هنر نیست بلکه بهره بردار و استفاده کننده از هنر است. ازاین رو هنر و هنرمندان را نهادهایی مثل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی پرورش می دهند و رسانه از آنها بهره می برد. اما یکی از آفت هایی که در رسانه ملی دیده می شود این است که سطح برخی از موسیقی ها بسیار نازل است. سازمان صداوسیما لازم است تا در گزینش موسیقی دقت بیشتری داشته باشد و بهترین ها را در این عرصه معرفی نماید.
او تصریح کرد: حتی اگر اسپانسر ها در این حوزه دخالتی داشته باشند و برخی را تحمیل کنند، سازمان صداوسیما باید تراز داشته باشد و از آن پایین نیاید.
صوفی که دبیر شورای نظارت بر سارمان صدا و سیما است با اشاره به عملکرد این شورا اظهار داشت: در سال های اخیر با تقویت بنیه کارشناسی، شورا نظارت با سازمان صدا و سیما تعامل خوبی داشته و مساعدت ها و همکاریهای خوبی صورت گرفته است. ما توانستیم نظرات کارشناسی و دقیقی نسبت به انواع تولیدات و عملکرد رسانه تهیه نماییم و در اختیار سازمان صداوسیما قرار دهیم. بخش قابل توجهی از این نظرات مورد عنایت و توجه قرار گرفته است؛ بخصوص در حوزه موسیقی. بنابراین در سال پیش رو ان شاءالله شاهد رونق بیشتری در حوزه موسیقی در رادیو و تلویزیون خواهیم بود.
معاون سابق صدا برای پشت سر گذاشتن بحران کرونا ابراز امیدواری کرده و اضافه کرد: ان شاءالله به برکت اعیاد بزرگی که در ابتدای سال پیش رو داریم مثل ولادت امام حسین(ع) و نیمه شعبان، مردم بتوانند با صبر و مقاومت آرامش را در آغوش بگیرند.
صوفی در انتها اظهار داشت: مردم باید به بدنه مدیریتی سازمان صدا و سیما و شورای نظارت اعتماد داشته باشند. در این شرایط که ما همه را دعوت به خانه نشینی می نماییم، تعداد قابل توجهی از نیروهای فکری کشور در جای جای صدا و سیما شبانه روز مشغول هستند تا لحظات مفرحی برای مردم ایجاد کنند و در این ایام همراه آنان باشند.