مرور نوروزی خاطرات موسیقایی-۲؛ قطعه ای گمنام اما آشنا به گوش ایرانی ها

به گزارش پیلانو مارش معروف به ۲۱ حمزه یکی از مهم ترین نمادهای پیروزی رزمندگان اسلام در دوران دفاع مقدس و در عملیات های مختلف بود؛ اما این مارش را چه کسی نوشت و چگونه در حافظه جمعی ایرانی ها ماندگار شد؟
دریافت ۹ MB
به گزارش پیلانو به نقل از مهر، مارش معروف به «۲۱ حمزه» با نام اصلی «مارش شهریار» ساخته علی اکبر دلبری هنرمند ساکن انگلستان یکی از مهم ترین نمادهای پیروزی رزمندگان دوران دفاع مقدس در عملیات های مختلف بود که با صدای محمود کریمی علویجه با نوای همیشگی و لحن به یاد ماندنی «شنوندگان عزیز توجه فرمایید… شنوندگان عزیز توجه فرمایید» تبدیل به یکی ماندگارترین آثار موسیقایی بعد از انقلاب شد.
سید وحید حسینی پژوهشگر و کارگردان مستند تحسین شده «بزم رزم» درباره این موسیقی چنین روایت می کند: «این صدای مارش پیروزی است. مهم ترین نماد جنگ که هنوز مارش آغازینش ذهن را به آن روزها (دوران دفاع مقدس) می برد. حتی برای آنهایی که نبودند. این موسیقی همواره پیام ظفر می داد. اما از نام و نشانش خبری نبود.»
حمیدرضا خزایی مدیر «رادیو جبهه» در دوران دفاع مقدس درباره استفاده ناگهانی از این قطعه گمنام برای اعلان پیروزی ها گفته است: «این مارش روزهای اول جنگ به دست ما نرسید بلکه مدت ها از جنگ گذشته بود که همکاران ما در آرشیو رادیو اهواز این مارش را برای ما ارسال کردند. این مارش مربوط به رژه ارتش پیش از پیروزی انقلاب بود که بعد از انقلاب در تمام روزهای عملیات از آن استفاده می کردیم منتها چون مربوط به دوران قبلی بود اسمش را «مارش حمله» گذاشته بودیم.»
آنگونه که کاوشهای پژوهشگر و کارگردان نشان داده است قطعه بعد از پیروزی انقلاب به نام «نت مارش ۲۱ حمزه» با نام نُت «سرود وحدت» در میان نوازندگان دسته های موزیک نظام دست به دست می شده است.
اما نت قدیمی این مارش که از دانشگاه افسری امام علی(ع) به دست آمد، ارمغان تازه ای با خود داشت. اینکه نام اصلی نت که روی آن با ماژیک سبز خط خطی شده بود مارش «شهریار» نام داشت. قطعه ای که در جشن های شاهنشاهی و مارش های نظامی محمدرضا پهلوی به مناسبت های مختلف بارها و بارها اجرا شده بود. علی اکبر دلبری سازنده مارش «شهریار» در نمایی از مستند «بزم رزم»
علی اکبر دلبری سازنده مارش «شهریار» که حالا در انگلستان حضور دارد در سال ۱۳۱۶ وارد ارتش شده و بعد از آن هم بعنوان ریس موزیک مشغول به کار شد. وی در سال ۱۳۳۳ بود که مارش «شهریار» را ساخت و به قول خودش این قطعه تبدیل به مارش رسمی ژاندارمری شد.
جالب اینکه وی در گفتگوی تلفنی با کارگردان بزم رزم بر این نکته تاکید کرده که وقتی این مارش برای خبر اعلام فتح خرمشهر پخش گردید او به خود می بالیده که با ساخت یک اثر برای وطنش قدمی برداشته و وقتی این اثر را شنیده اشک از چشمانش سرازیر شده است.
به هر ترتیب مارش «شهریار» یا «۲۱ حمزه» یا «حمله» یا «پیروزی» بخشی از هویت موسیقایی نسلی است که در سال های جنگ شاید هر روز شنونده نوعی از موسیقی بودند که برایش دربرگیرنده انواع و اقسام آلام رونی بود که ممکن بود که در روح و ذهن هر شنونده ای تأثیر جداگانه ای داشته باشد.
اتفاقاً همین تناقض ذهنی است که یک مارش نظامی ۶۸ ساله که ساز ایرانی هم در ترکیب سازی و موسیقایی آن نیست این چنین تبدیل به یک خاطره موسیقایی ماندگار با همه پیچیدگی هایش برای همه ایرانی ها کرده است.