نکوداشت موسیقیدانی که زنده اندیش بود
به گزارش پیلانو، آئین یادبود و نکوداشت زنده یاد فریدون شهبازیان آهنگساز و رهبر ارکستر با حضور تعدادی از مسؤلان و هنرمندان برگزار و در این آئین بیان شد که شهبازیان مرگ اندیش نبود، زنده اندیش بود و آلبوم «جام تهی» با خوانندگی محمدرضا شجریان بهترین اثر این آهنگساز فقید بود.
به گزارش خبرنگار موسیقی ایرنا، آئین یادبود و نکوداشت زنده یاد فریدون شهبازیان موسیقیدان، نوازنده، رهبر ارکستر و آهنگساز برجسته ایران شامگاه سه شنبه- دوم بهمن ماه- با حضور رائد فریدزاده رئیس سازمان سینمایی، احمد مسجدجامعی وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجید انتظامی، سیدمحمد میرزمانی، همایون رحیمیان، صدیق تعریف، پیروز ارجمند، علی مغازه ای، مینا افتاده، بیژن بیژنی، فاضل جمشیدی، محمدحسین فرحبخش، محمد آفریده، عباس یاری، احمد امینی، وحید موسائیان، لادن طاهری و جمعی دیگر از هنرمندان، مدیران فرهنگی و هنری و اجرای سیدعباس سجادی در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.
در ابتدای این مراسم تیتراژ سریال «آوای فاخته» با خوانندگی محمد اصفهانی و نوازندگی پیانو فواد حجازی اجرا شد.
خدمت شهبازیان به موسیقی ملی ایران
هوشنگ کامکار آهنگساز، سرپرست گروه «کامکارها» و از دوستان فریدون شهبازیان در این آئین اظهارداشت: در یک هفته گذشته آن قدر در رابطه با استاد شهبازیان سخن گفتند و همه شما می دانید که چه آثاری ساخته است، یک هفته است که گیج شدم که مگر می شود مرگ این گونه باشد؟، چند مدت پیش در خانه موسیقی بودیم، فریدون کنار من نشسته بود، گنجه ای اظهار داشت که فریدون بنشین اینجا یک عکس از ما بگیرند، من، تو و هوشنگ شاید تا ۱۰ روز دیگر نمانیم، از ما عکس گرفتند.
وی اضافه کرد: پس از ۶ روز با تلفن فریدون تماس گرفتم، همسرش تلفن را پاسخ داد و اظهار داشت که استاد بیمارستان است و گفتم حالشون چطور است؟ اظهار داشت که بد نیست، خوب است، فردای آن روز تماس گرفتم باز هم همسرش پاسخ داد و گفت از دنیا رفته است، اصلا باورم نمی گردد، نمی توانستم تصور کنم، یک هفته قبل کنار هم بودیم و الان چنین خبری را بشنوم، این خاطره با من باقی است.
کامکار بیان نمود: از دوره جوانی در سنندج با نام شهبازیان آشنا بودم. وقتی به تهران آمدم، رابطه ما نزدیکتر شد و دوستی ما در دانشکده هنرهای زیبا قوام گرفت. استاد شهبازیان از آن موقع تا پیش از فوتش برای موسیقی زحمت کشید، ارزشی که ایشان دارد خدمت به موسیقی ملی ایران است، موسیقی که آمیخته ای از موسیقی های سنتی و فولکلور و موسیقی های دیگر است و ترکیب آن با عوامل موسیقایی جهانی است که کمک بسیاری در جهت ارتقاء این نوع موسیقی کرد، شاگردان بسیار خوبی را تربیت کرد و کارهایی که فریدون انجام داده است، تا ابد در تاریخ موسیقی ما جاودانه خواهد بود، روحش شاد باشد.
استاد شهبازیان مرگ اندیش نبود
محمد اصفهانی ضمن تسلیت به خانواده استاد شهبازیان و هنرمندان موسیقی اظهارداشت: امیدوارم که قدر اساتید موسیقی که در قید حیات هستند را بدانیم و از آنان قدردانی نماییم.
وی با خواندن شعر «زندگی زیباست ای زیبا پسند» اظهار داشت: استاد شهبازیان خیلی این شعر را دوست داشت و برای یک سریالی که در ارتباط با تمدن های آسیای میانه یک موسیقی بر روی آن گذاشته بود، بعد به من پیام داد که برای مستند می خوانی؟، او می دانست که وقتی پای کار موسیقی یک مجموعه باشند، بی قید و شرط در خدمت او هستم، برای استاد انتظامی هم همینطور بود، این اساتید ستون هایی هستند که وقتی کار موسیقی انجام می دهند، دیگر خواننده می تواند با افتخار بخواند. به استاد شهبازیان گفتم که اگر شما موسیقی را کار می کنید، افتخار می کنم که در خدمت شما باشم و بر روی همین شعر موسیقی گذاشت.
اصفهانی اضافه کرد: استاد شهبازیان همیشه بر زنده اندیشی تاکید داشت، مرگ اندیش نبود، زنده اندیش بود و همیشه امیدوار بود و از این روحیه ای که داشت، انرژی می گرفتم.
این خواننده همینطور یادداشتی که برای استاد شهبازیان نوشته بود خواند که در این یادداشت بیان شده است: از دوران نوجوانی با موسیقی هایش انس گرفتم و همیشه با خود می اندیشیدم که نویسنده این قطعات باید انسان خاصی باشد، خیلی دوست داشتم که روزی او را از نزدیک ببینم، خصوصاً وقتی قطعه ای را ضبط می کند تا این که بالاخره خداوند با لطف و حکمتش سرنوشت مرا در موسیقی به دستان هنرمند او حواله کرد و آنگاه که شناختمش و از زمان که مرا به خود پدرانه راه داد، به آموختن از ایشان و شاگردیشان همواره افتخار کرده و خواهم کرد.
وی اظهارداشت: استاد شهبازیان در موسیقی انسانی امین، حدشناس و آگاه به مفهوم واقعی کلمه بود و این را به طریقی اعجاب انگیز از ناحیه خدا داشت، به همین خاطر رابطه اش با موسیقی و اهلیت موسیقی با او، به نحوی با شکوه در مراوداتم با ایشان همیشه حس می شد، موحوم شهبازیان همیشه از این هدیه که با خود از خداوند بخشنده به امانت داشت، بهره می برد حتی وقتی به اتفاق هم برای خرید لباس یا کارهای غیرمرتبط دیگری با موسیقی بیرون می رفتیم، انتخاب ها، سلایق و نظراتش بسیار مطبوع و لذت بخش بود. او از وجنات و هارمونی خاصی در زندگی روزمره برخوردار بود که آشکارا حس می کردیم از شعور موسیقاییش سرچشمه گرفته اما حالا در این باب خرجش می کند، بعدها وقتی بیشتر به او نزدیک شدم از شهامتی صمیمانه و تحسین برانگیز از تجارب و حتی اشتباهات و عبرت هایش با من می گفت، استاد شهبازیان برایم نمادی آهنگین از عشق بود.
«جام تهی» بهترین اثر شهبازیان
در ادامه این آئین پیام تصویری کامبیز روشن روان رئیس کانون آهنگسازان سینمای ایران پخش گردید، وی در این پیام اظهار داشت: شوربختانه عزیز دیگری؛ فریدون شهبازیان آهنگساز، رهبر ارکستر و عضو شورای مرکزی کانون آهنگسازان سینمای ایران را از دست دادیم، آشنایی و دوستی من با شهبازیان به نیمه دوم دهه ۴۰ برمی گردد، زمانیکه دانشجوی دانشکده هنرهای زییای دانشگاه تهران بود، آن زمان ما بیشتر در رابطه با او از رادیو می شنیدیم که در آنجا فعالیتهای آهنگسازی دارد.
وی اظهار داشت: در نیمه دهه پنجاه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اثری را مضمون اشعار عمر خیام را با آهنگسازی شهبازیان و دکلمه احمد شاملو و صدای محمدرضا شجریان منتشر کرد، این اثر روح جدیدی در کالبد موسیقی ایران دمید و تا مدت ها در ذهن اهالی موسیقی حضور داشت، زمزمه می شد و مردم می شنیدند و استقبال خیلی زیادی از آن شد.
روشن روان اضافه کرد: شهبازیان در طول فعالیت هنری اش مدتی هم در مرکز موسیقی صدا و سیما حضور داشت و حضورش در این مرکز سبب شد که موسیقی پاپ پس از انقلاب شکل بگیرد و به این علت برخی اعتقاد دارند شهبازیان را باید بنیانگذار موسیقی پاپ پس از انقلاب دانست. شهبازیان در موسیقی فیلم هم فعالیت داشت و آثار مختلفی همچون موسیقی فیلمهای «آوار»، «شیر سنگی»، «پاییزان» و «هیوا» و سریال «آوای فاخته» را ساخت که جزو، آثار ماندگار ایشان است، استاد شهبازیان ضمن فعالیتهایی که داشت با خوانندگانی همچون محمدرضا شجریان، اکبر گلپایگانی، پری زنگنه، نادر گلچین، علیرضا افتخاری، حسام الدین سراج، محمد اصفهانی همکاری داشت.
این آهنگساز بیان نمود: به قول آقای شهبازیان «جام تهی» یکی از بهترین آثارش بر روی اشعار فریدون مشیری با صدای شجریان است و جزو اولین آثار موسیقی ایرانی است که بر مبنای شعر نو ساخته شده و توسط ارکستر «گل ها» اجرا شده است.
روشن روان اظهار داشت: ما ایرانیان انسان های مرده پرستی هستیم. انسان ها را تا وقتی که هستند، اصلا نمی بینیم و به آنها کاری نداریم اما زمانیکه مردند، از بین ما رفتند، یادشان می افتیم در رابطه با آنها صحبت می نماییم و خاطراتشان را می گوییم و از آنها تعریف می نماییم، شاید اسطوره ای دروغین برای خودمان بسازیم. بیاییم به دیگران عشق بدهیم، محبت نماییم، دوستشان داشته باشیم و به حرفشان گوش بدهیم، کلام و افکارشان را بپذیریم، تحلیل نماییم، قدرشان را بدانیم آنها، انسان هایی در هر رشته ای که هستند، می توانند در جامعه موثر باشند، به آنان احترام بگذاریم که متاسفانه آن چه را که امروز می بینیم متفاوت می باشد.
وی اظهار داشت: ما در کانون آهنگسازان سینمای ایران از افکار و نظرات استاد شهبازیان بهره می بردیم و دوست بسیار مهربان و دوست داشتنی بود و من ندیدم که بدخلقی کرده باشد و با کسی تند صحبت کرده باشد، قابل احترام بود، فقدان ایشان را به جامعه هنرمندان و هنرمندان این سرزمین تسلیت می گویم
تبحر شهبازیان در موسیقی ایرانی و کلاسیک
وارطان ساهاکیان آهنگساز هم در این مراسم ضمن عرض تسلیت به خانواده استاد شهبازیان اظهار داشت: یکی دو هفته پیش در خانه موسیقی باهم بودیم و فوت ایشان برایم عجیب بود و خیلی شوکه شدم. آشنایی من با استاد شهبازیان از ۳۵ سال پیش بود که در دانشگاه سوره و آزاد باهم همکار بودیم و تدریس می کردیم، در صدا و سیما در ضبط آثار باهم همکاری می کردیم و در کانون آهنگسازان خانه سینم و خانه موسیقی با هم همکاری بودیم و پارتیتورها را بررسی می کردیم.
وی اظهار داشت: آقای شهبازیان در موسیقی ایرانی و موسیقی کلاسیک بسیار تبحر داشت و آنها را خوب می شناخت و همیشه تلفیق این دو را بسمت موسیقی ایران می آورد که بوی کشور ایران را بدهد. از او سپاسگزارم که آثار بسیار ارزشمندی در موسیقی فیلم، موسیقی ارکسترال ساخت، او، دوست خیلی خوب و مهربانی بود.
موسیقی استاد شهبازیان بازتاب روح او بود
علی جعفری پویان نوازنده و مدرس ویولن مؤسس و دبیر هنری سال نوای موسیقی ایران هم در این مراسم ضمن اشاره به اهمیت تقدیر از بزرگان و پیشکسوتان اظهارداشت: بعنوان فردی که در نسل میانی جامعه موسیقی هستم. هر کدام از این بزرگترها را که از دست می دهیم. جایگزینی برایشان نیست، خیلی سخت می شود نا برای آنها جایگزین پیدا کرد. فکر می کنم که در این دو هفته آقای شهبازیان پس از ۱۰ سال کمرنگ بودن، احیا شد و این خیلی بد است که می گویم چه برای آقای شهبازیان و چه برای هر کدام از هنرمندان موسیقی دیگر، این که جریان که تازه نیست مدت هاست که به علل مختلف در جامعه اتفاق می افتد.
وی اظهار داشت: با این تفکر سال نوا را ۱۰سال پیش بعنوان یک تشکل صنفی موسیقی با همکاری تعدادی از هنرمندان موسیقی شکل دادیم تا قدردان خدمات اساتید و بزرگان موسیقی باشیم و احساس نکنند که فراموش شدند، من افتخار می کنم که با امثال آقای شهبازیان کار کردم. بخشی از سونوریته، احساسم یا هر چیزی که در بیان موسیقی یاد گرفتم برای آن بخش شنیداری ذهن من است که در کودکی با تمرین بر روی آثار این عزیزان تقویت کردم بعد که با هر کدام از آنها مواجه می شدم، ارتباط با آنها یک آرامشی را برایم ایجاد می کرد و همکاری با آنها برایم خیلی پرارزش بود.
جعفری پویان اضافه کرد: از سال ۱۳۷۷ با استاد شهبازیان همکاری کردم، هیچگاه از ایشان چیزهای بدی ندیدم، گاهی گمان می کردم که برخورد بدی با من داشته باشد اما در یک آن چهره دیگری از خودش نشان می داد. خیلی انسان دوست داشتنی بود. موسیقی استاد شهبازیان بازتاب روح او بود، لطافت، ملودی خوب، ساده نویسی و زیبایی نویسی در آثارش وجود داشت است، نوع آهنگسازی استاد شهبازیان در آثار مختلفش قابل بررسی، تامل و الگو است و امیدوارم که قدر اساتیدی همچون آقای شهبازیان را بیشتر بدانیم و در مراسمی غیر از بهانه مرگ در کنار هم حضور پیدا نماییم.
این هنرمند بیان نمود: باید ستادی داشته باشیم که خیلی زیباتر بتوانیم مراسم وداع با هنرمندان را برگزار نماییم تا گرفتار آشفتگی و ناهماهنگی هایی نشویم بخصوص در جامعه موسیقی که این رشته پر از هماهنگی هاست.
امیدواری برای حل مشکلات تنفسی موسیقی
ساعد باقری شاعر هم در این آئین اظهارداشت: متاسفم که ما استاد ارجمندی را با یک مرگ نمادین بر اثر مشکلات تنفسی از دست دادیم اما امیدوارم که مشکلات تنفسی برای موسیقی برطرف شود.
وی ضمن اشاره به خصوصیت های حرفه ای استاد شهبازیان اظهار داشت: استاد شهبازیان بسیاری اوقات حیرت و تعجب مرا برمی انگیخت، هنرمندانی که دستی در سنت و نوآوری دارند بسیار کار سختی پیش روی آنهاست، بخصوص این که پیشگام هستند. با آهنگسازان برجسته بسیاری همکاری کردم اما شهبازیان متفاوت بود و از او آموختم، این هنرمند با ریشه زبان فارسی آشنا بود نه فقط شعر و با توجه و با دقت آثار را بررسی می کرد.
قدردانی از هنرمندان موسیقی وظیفه مدیر اجرایی است
احمد مسجدجامعی وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در این آئین با بیان اهمیت تقدیر از هنرمندان موسیقی اظهارداشت: اینها انجام وظیفه مدیر اجرایی در برابر یک شخصیت برجسته موسیقایی کشور است که اگر جفا شد، جلوی آنرا بگیرد و نباید مانعی برای فعالیتهای آنها ایجاد نماید.
وی در رابطه با خصوصیت های آلبومی با مضمون «رباعیات خیام» با آهنگسازی استاد شهبازیان اظهار داشت: بعد از درگذشت استاد شهبازیان این اثر را بار دیگر شنیدم و مرور کردم که یکی از آثار ماندگاری این آهنگساز است که به شکل مشترک با صدای شجریان و شاملو ساخته شد. آن چه در این مجموعه گوش نواز است توان آهنگسازی است و آقای شهبازیان با ساز، دانش و ساختار موسیقایی غربی، یک اثر هنری موسیقایی کاملا با روح ایرانی عرضه کرده است، پرگویی و کم گویی ندارد و ملال آور نیست، ما با فضاهای موسیقایی گوناگونی در این اثر رو به رو هستیم.
مسجدجامعی اضافه کرد: در فضای موسیقایی استاد شهبازیان گزیده گویی است. گم گویی او مخل معنا نیست. متناسب با محتوا آهنگسازی می کند و در خدمت فهم معنا پیوند شعر و موسیقی است و در ذهن شنونده ترسیم می کند.
دلیل وداع با شهبازیان در تالار وحدت
ماهور موسائیان همسر استاد شهبازیان هم ضمن تقدیر از حاضران در این مراسم در رابطه با دلیل وداع با پیکر استاد شهبازیان از تالار وحدت بسمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا(س) اظهار داشت: این مورد به سبب احساس قلبی خودش بود. فریدون زمانیکه در هنرستان موسیقی درس می داد و زمانی هم که رهبر ارکستر ملی بود، عشقی قلبی به آنجا داشت و تک تک آن بچه ها مانند بچه های خودش بودند، تک تک آنها را خودش برگزیده بود، احساس کردم شاید بخواهد با فرزندان خودش خداحافظی کند و بگوید همیشه کنار شما هستم.
وی اضافه کرد: فریدون در این یک سال گذشته بیشتر آثار خودش را گوش می کرد و از آنها لذت می برد. او خط خوشی داشت و معمولاً در خانه شعرهایی که حفظ بود را می نوشت و زمانیکه در بیمارستان بود به من گفت چند روان نویس با چند رنگ مختلف برایم بیاور و دیدم که شعرهای «گل گلدون» و «در زمین بی زمانی» از شیون فومنی را نوشته است و به این علت از فرزند شیون فومنی درخواست کردم که در این مراسم حضور داشته باشند و این شعر را بخواند.
موسائیان بیان نمود: در این سال ها فریدون بر این مورد تاکید داشت آثاری که با استاد شجریان ساخته بود، بهترین آثار او هستند و فقط مختص خودش است. کارهای مشترک با او را هیچکس نمی تواند اجرا نماید و نباید هم بکند؛ چونکه آنها در انحصار محمدرضا شجریان هستند.
در پایان هم حامد فومنی فرزند شیون فومنی شعر «در زمین بی زمانی» را خواند.
پخش کلیپ هایی با معرفی استاد شهبازیان و آثار او، اجرای قطعه «گل گلدون من» با خوانندگی حمید غلامعلی و نوازندگی پیانو رضا تاجبخش از دیگر بخش های این آئین بود که به همت کانون های کارگردانان و آهنگسازان سینمای ایران، خانه سینما و با همکاری و حمایت صندوق اعتباری هنر برگزار شد.
به گزارش پیلانو به نقل از خبرگزاری ایرنا، فریدون شهبازیان استاد برجسته موسیقی ۲۲ دیماه به سبب مشکلات حاد تنفسی فوت کرد. این آهنگساز ۲۱ خرداد ۱۳۲۱ در تهران متولد شد. با تشویق و راهنمائی پدرش حسین شهبازیان، به موسیقی گرایش پیدا کرد و در هنرستان عالی موسیقی به تحصیل موسیقی و فراگیری ساز ویلن پرداخت. اولین معلم ویلن او عطاالله خادم میثاق بود که بعد از چندی او را به معلم روسی خود سرژ خوتسیف معرفی نمود.
وی تا انتهای دوره ابتدایی نزد خوتسیف آموزش دید. بعد از آن فراگیری ویولن را تا دریافت دیپلم نوازندگی این ساز، در کلاس های شبانه لوئیجی پاساناری که در آن زمان کنسرت مایستر ارکستر سمفونیک تهران بود ادامه داد. شهبازیان در ۱۷ سالگی به عضویت ارکستر سمفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری درآمد بعد از آن همکاری خویش را با ارکستر گل های رادیو شروع کرد. در آن هنگام ارکستر گل ها به رهبری روح الله خالقی و بعد از او جواد معروفی فعالیت می کرد. در سال ۱۳۴۵رهبر گروه کر و ارکستر سمفونیک رادیو شد.
شهبازیان فارغ التحصیل دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. شهبازیان در دهه ۶۰ آهنگسازی برای فیلم را هم آغاز نمود. وی بهمراه علی معلم دامغانی شورای موسیقی را در صدا وسیما تشکیل دادند که وظیفه نظارت و پشتیبانی از موسیقی پاپ را به عهده داشت.
شهبازیان از مهرماه ۱۳۹۵ تا فروردین ماه ۱۳۹۸ چوب رهبری ارکستر ملی ایران را در دست داشت. وی بعد از استعفا از مدیریت هنری و رهبری دائم ارکستر ملی ایران، بعنوان مشاور موسیقی بنیاد رودکی انتخاب شد که در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۸ از این سمت هم کناره گیری کرد.
این آهنگساز از اواسط دهه ۵۰ ساخت موسیقی فیلم را هم آغار کرد. بعد از انقلاب اسلامی و در دهه ۶۰ هم شهبازیان بیشتر تمرکز خویش را بر ساخت موسیقی متن فیلمها و سریال های تلویزیونی معطوف کرد؛ او برای خیلی از فیلمهای سینمایی ماندگار و موفق موسیقی ساخت که بعضی از این آثار موسیقایی جوایز بسیاری را در جشنواره های داخلی و خارجی برایش بهمراه داشت. همچون آثار موسیقی فیلم که برخی به شکل آلبوم های مستقل موسیقی هم انتشار یافته اند باید موسیقی متن فیلمهای «آوار» به کارگردانی سیروس الوند، «شیر سنگی» به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی، «پائیزان» به کارگردانی رسول صدرعاملی، سریال «باغ گیلاس» به کارگردانی مجید بهشتی و فیلمهای سینمایی «هیوا» به کارگردانی رسول ملاقلی پور، «اخراجی ها» به کارگردانی مسعود ده نمکی و «خاموشی دریا» به کارگردانی وحید موسائیان اشاره نمود.