ماجرای ساخت پرتره از پروانه اعتمادی و پرویز کلانتری
پیلانو: نشست نقد و بررسی مستند پروانه اعتمادی و پرویز کلانتری با عنوان دو پرتره از دو نقاش معاصر در موزه سینما اجرا شد.
به گزارش پیلانو به نقل از روابط عمومی موزه سینما، برنامه نمایش و نشست نقد و بررسی مستند پروانه اعتمادی و پرویز کلانتری با عنوان «دو پرتره از دو نقاش معاصر» در قالب برنامه «شب های مستند» با حضور فخرالدین سیدی مستندساز، علی نائینی کارگردان اثر و رضا فولادی تهیه کننده اثر دوشنبه ۱۲ آذر در سالن فردوس موزه سینما اجرا شد.
فخرالدین سیدی درباره ی فیلم های به نمایش درآمده اظهار داشت: شروع تولید مستندهای این مجموعه هم زمان با پایان زمان جنگ تحمیلی بود و در آن زمان، وضعیت جامعه چندان رو به راه نبوده است. برای من جالب است که چگونه تلویزیون به ساخت این آثار در آن شرایط رغبت نشان داده است. با وجود این که خانم اعتمادی در فیلم مربوط به او حضور کوتاهی دارد، اما شیوه حضورش بسیار ویژه و جالب توجه است.
علی نائینی گارگردان دو فیلم به نمایش درآمده اظهار داشت: فیلم های نمایش داده شده ۳۵ سال قبل ساخته شدند و امکانات آن زمان بسیار محدود بود، با این وجود ما با این شخصیت ها زندگی کردیم و تنها نمایش دهنده زندگی آنها نبودیم. ما با آنها به سفر رفتیم و در زندگی شخصی همراه آنها بودیم.
دانشگاه ها نباید تنها به آموزش تئوریک بسنده کنند
وی افزود: دانشکده هایی که دارای رشته های هنرهای تجسمی هستند بهتر است شرایطی را به وجود بیاورند تا دانشجویان بتوانند در ارتباط نزدیک با نقاشان مطرح قرار گرفته و این فرصت را داشته باشند تا مدتی را با آنها زندگی کنند و فقط به آموزش تئوریک بسنده نکنند.
نائینی بیان کرد: انگیزه ای که سبب شد تا طرح ساخت این فیلم ها را به تلویزیون ارائه نماییم این بود که با فرد خاصی همچون سهراب سپهری آشنا بودیم. تلویزیون در آن زمان حتی یک فریم از این هنرمندان شاخص تصویری نداشت و صحبتی با آنها صورت نگرفته بود، با وجود این که نیاز بود تا مواردی این چنینی ثبت شده و برای آیندگان به یادگار باقی بماند. این مساله انگیزه ای شد تا به همراه رضا فولادی به سراغ هنرمندان زنده رفته و تلاش نماییم تا به زندگی و آثار آنها بپردازیم.
وی اضافه کرد: یادم می آید زمانی که فیلم خانم اعتمادی را شروع کردیم، ایشان در روز دوم فیلمبرداری به ما اعلام نمودند که مقابل دوربین حاضر نمی شوند. بدین سبب ما مجبور شدیم تا فرم کار را تغییر دهیم و تنها از صدا و آثار ایشان استفاده نمائیم. البته در نهایت ایشان حضور بسیار کوتاهی در این فیلم دارند.
روحیه کلانتری مانند یک کودک ساده بود
نائینی درباره ی فیلم مستند مربوط به پرویز کلانتری نیز اظهار داشت: روحیه و منش پرویز کلانتری همچون یک کودک بسیار ساده بود و گویی حضور یک کودک در درونیات او به شدت احساس می شود. ما در این مجموعه با نقاشان مختلفی کار کردیم اما صداقتی که در صحبت های کلانتری وجود داشت، در کم تر نقاش دیگری مشاهده می شد.
این کارگردان اضافه کرد: ما به طور معمول با هنرمندان همراه نمی شویم و فرصتی برای معاشرت با آنها نداریم و تنها با آثارشان مواجه هستیم و قضاوت ما از شخصیت آنها متکی به مجموعه آثار این افراد است. زمانی که مشغول ساخت فیلم های این مجموعه بودیم به این نتیجه رسیدم که کارهای تعدادی از این هنرمندان ارتباطی با شخصیت آنها ندارد. البته بعدها با خود فکر کردم که ممکنست هر فرد گرفتار تغییر شود و یک اثر می تواند زمانی خلق شده باشد که هنرمند در وضعیت روحی ویژه ای است.
وی درباره ی دشواری تولید آثار پرتره از هنرمندان شاخص ابراز کرد: مستندی را درباره ی حاج مصورالملکی که آخرین مینیاتوریست ایرانی است تولید کردم. ایشان سن بسیار بالایی داشت به هیچ عنوان حاضر به همکاری با ما نبود. آن زمان من تنها ۲۵ سال داشتم به این علت او اصلاً من را جدی نمی گرفت. من یک نقاشی از او را روی جلد یک نشریه دیده بودیم که سرشار از خطوط شکسته بود و با مصورالملکی درباره ی این نقاشی و تفاوت آن با سایر آثارش صحبت کردم. او بسیار به وجد آمد و اینچنین بود که صحبت های خودرا شروع کرد.
مجموعه ای ۶ قسمتی درباره ی هنرمندان مدرنیست
در ادامه رضا فولادی تهیه کننده این مجموعه نیز اظهار داشت: زمانی که مشغول ساخت فیلم ها بودیم، دوره شاخصی از زندگی خودرا پشت سرگذاشتیم و به صورتی با شخصیت های به تصویرکشیده شده در این آثار مدتی را زندگی کردیم. در ابتدا قصد داشتیم در قالب این فیلم ها نگاهی تاریخی به هنر مدرن ایران داشته باشیم که با کمال الملک شروع شده بود.
وی افزود: می خواستیم در ۲۶ برنامه سیر این حرکت را بررسی نماییم و در ابتدا بنا بود تا کار را از شاگردان کمال الملک کلید بزنیم. متاسفانه آنها حاضر به همکاری با ما نشدند و به این علت هنرمندان مدرنیست را برای شروع کار انتخاب کردیم.
فولادی تصریح کرد: هر کدام از این هنرمندان جایگاه خاص خودرا داشتند و ما می خواستیم درباره ی هر یک از آنها فیلمی را تولید نماییم. در نهایت ۶ فیلم از ۶ هنرمند مدرن آماده شد و بعد از آن امکانات دیگری در اختیار ما قرار قرار نگرفت و نتوانستیم مدیران تلویزیون را قانع نماییم تا این مجموعه ادامه پیدا کند. حتی بعد از آن قصد داشتیم تا فیلم هایی را درباره ی نقاشان حوزه و نقاشان قهوه خانه ای تولید نماییم اما همکاریهای لازم صورت نگرفت. از بین این شش فیلم، ۴ اثر توسط من و آقای نائینی تولید شد و دو فیلم دیگر را آقای آزادی ور کارگردانی کردند.
در پایان فخرالدین سیدی که اجرای نشست را بر عهده داشت، بیان کرد: مالک این فیلم ها تلویزیون است و برای اصلاح و ترمیم کیفیت آثار نیاز است تا صدا و سیما اقداماتی را صورت دهد، البته مدتی است که این روند شروع شده است. امیدوار هستم به زودی نوبت به فیلم های این نیز مجموعه برسد.
مریم معترف، ارد زند، پروین ثقه الاسلامی نیز در این برنامه حضور داشتند.
منبع: پیلانو