روایت مهر از نواهای عاشورایی-۴۰؛ تلاش هایی که در سر به نی شنیدنی شد
به گزارش پیلانو، آلبوم سر به نی از محصولات مرکز موسیقی حوزه هنری انقلاب اسلامی در حوزه آثار موسیقایی در رابطه با ایام عزاداری شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) است که توانسته در ردیف آثار پرمخاطب این عرصه قرار بگیرد.
خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ عرصه تولید آثار موسیقایی در رابطه با مضامین و رویدادهای مذهبی و اعتقادی همواره جزو پرطرفدارترین و در عین حال پرچالش ترین عرصه های فرهنگی هنری کشورمان بوده است که در سالهای طولانی دوشادوش سایر فعالیتهای فرهنگی هنری در رابطه با این مورد مورد توجه مخاطبان و هنرمندان قرار گرفته است.
تولیدات این حوزه با اینکه همواره در معرض افترا های فراوان همچون «سفارشی بودن» قرار داشته اند اما به علت حس و حال موجود در آنها که برگرفته از باورها و اعتقادات نهفته در ضمیر خیلی از مخاطبان بالقوه است، در اکثر موارد فعالیت در حوزه را با استقبال هنرمندان مواجه کرده است.
همزمان با ایام عزاداری سیدالشهدا (ع) بر آن شدیم تا بار دیگر نگاهی اجمالی به تولیدات موسیقایی مختلف در رابطه با قیام عاشورا در کشورمان در چارچوب های گوناگونی چون آلبوم، موسیقی متن فیلم و سریال، اجرای زنده و مواردی از این دست داشته باشیم.
در این چارچوب آن چه مورد توجه قرار گرفته و می گیرد، صرفا مرور و یادآوری آثار برجسته حوزه موسیقی «عاشورایی» است که در سالهای دور و یا نزدیک تولید و در بازار موسیقی عرضه شده اند. آثاری که طبیعتاً بعضی از آنها از درجه کیفی ممتاز برخوردار بوده اند و شاید برخی دیگر با انتقاداتی هم در موعد انتشار به لحاظ موسیقایی و محتوایی مواجه گشتند اما همه در یک وجه اشتراک دارند و آن ماندگاری در حافظه جمعی دل بستگان اباعبدالله (ع) است.
در چهلمین قسمت از سلسله گزارش های «روایت مهر از نواهای عاشورایی»، به سراغ پروژه «سر به نی» با موسیقی و تنظیم شهرام صالحی و خوانندگی حسین علیشاپور و علیرضا فتحی پور از محصولات مرکز موسیقی حوزه هنری در سال ۱۳۸۳ رفتیم که به علت حال و هوای خاصی که در این آلبوم حاکم است توانست در آن دوران مورد استقبال خوب مخاطبان علاقه مند موسیقی ردیف دستگاهی ایران قرار بگیرد.
«وداع» با شعر شهرام صالحی و خوانندگی حسین علیشاپور، «علمدار» با شعر شهرام صالحی و خوانندگی حسین علیشاپور، «یوم عاشورا» شعر منصوب به حضرت امام حسین (ع) با خوانندگی علیرضا فتحی پور، «شرح فراق» با شعر عمان سامانی با دکلمه محمدصادق محفوظی، «آه دل» با شعر صامت بروجردی با خوانندگی حسین علیشاپور، «تفسیر عشق» با شعر شهرام صالحی با خوانندگی حسین علیشاپور، «کربلا» با شعر شیخ فاضل عباس الحیاوی و خوانندگی علیرضا فتحی پور، «کاروان» با شعر شهرام صالحی و خوانندگی علیرضا فتحی پور قطعاتی هستند که در این آلبوم گنجانده شده اند.
مجید پوستی و شهرام صالحی نوازنده سازهای کوبه ای، شهرام صالحی نوازنده نی، پرویز وزیری نوازنده فلوت، رامیار شیخ لاری ضبط موسیقی و میکس و حمید عجمی طراح گروه اجرایی آلبوم «سر به نی» را می سازند.
در این آلبوم که محور اصلی نوازندگی در آن مبتنی بر نی نوازی است گروه اجرایی کوشیده تا برپایه آموزه ها و تجربه های خود در زمینه موسیقی ردیف دستگاهی ایران قطعاتی را در رثای حضرت سید الشهدا (ع) پیش روی مخاطبان قرار دهد. اثری که به لحاظ کیفیت موسیقایی اش توانست در زمره محصولات قابل اتکای مرکز موسیقی حوزه هنری قرار گیرد و فضای متفاوتی از آیین های موسیقایی در رابطه با ایام شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) را عرضه نماید.
رضا مهدوی کارشناس، مدرس، نوازنده و مدیروقت مرکز موسیقی حوزه هنری انقلاب اسلامی در رابطه با این آلبوم نوشته بود:
«نینوا، جغرافیا و ام القرای معنوی ماست و نوای نی، نماد موسیقایی در تفکر شیعی است که در شاهکارهای کلاسیک پارسی، به زیباترین وجه و در تأویل و تفاسیر متعدد جلوه می کند.
نی، نه تنها حکایت کننده جدایی انسان از معشوق ازلی است بلکه خود نماد انسان عاشق و سالک است. در موسیقی امروز ما با همه استفاده هایی که از جنبه های مجلسی و احیاناً بزمی ساز نی به عمل آمده، نی نوازی بخصوص تک نوازی آن هنوز از اصالت و حرمت خاص خود بهره مند است.
موسیقی مذهبی ایران در افق آینده، استفاده های بدیع و بی سابقه ای از این ساز باستانی خواهد نمود و صدای آسمانی در بستر و فضای اصوات الکترونیک، جلوه ای دیگر خواهد داشت. به شرط این که به دو بال، اعتقاد خالص به مذهب و تسلط فنی و هنری مجهز باشد.
اثری که می شنوید، برآمده از تجربه های یک جوان هنرمند مسلمان است که نه می خواهد در سنت موسیقی گذشته محدود بماند و نه تسلیم فن آوری موسیقی غربی شود. استفاده نسبتاً نامعمول از ساز نی و برخورد قابل توجه با اصوات الکترونیک و استعداد وی در فضاسازی موسیقی مذهبی با ذائقه ایرانی (سر به نی) را اثری روحانی نمایان ساخته که جای دارد، منتقدان و هنرشناسان در رابطه با آن نظر دقیق دهند.
مرکز موسیقی حوزه هنری که همواره پشتیبان چنین تجربه های بدیع و جسورانه از جوانان این مرز و بوم است. این دفعه هم حاصل تلاش و اعتقاد چندجوان هنرمند مسلمان ایرانی را پیش روی مردم و هنرمندان علاقه مند آثار مذهبی و ایام عاشورایی در چارچوب موسیقی تجربی می گذارد.»
شهرام صالحی نوازنده نی و آهنگساز پروژه موسیقایی «سربه نی» هم در رابطه با این اثر نوشته است:
«تلاشِ حالا چونان اشکی است جاری از ناوک چشمانی به رنگ یاقوت در خانه دلی محزون که همچون سماعی پیکر عاشقانش را در آغوش کشیده است. این نوای دل انگیز بر مرکب صداقت دوستانی و سوگوارانی هنرمند چون رضا مهدوی (رییس وقت مرکز موسیقی حوزه هنری) سعید عجمی و حسین غلامی آغاز گشته و در سیر تکامل خود از همیاری عزیزانی چون سید حسین فاضل، محمد آستانه برخوردار بوده است.
در این میان نفس مسیحایی استاد ارجمند غلام حسین رَمش تجلی بخش جلوه های حضرت حق در خشک چوبی آتشین بر لبی دمساز، به مدد آمده است تا این نوای آسمانی گوش جان را تلطیف سازد.»
به هر ترتیب آلبوم «سر به نی» همچون آثار موسیقایی در رابطه با نغمات عزاداری شهادت حضرت امام حسین (ع) بوده که بیست سال از تولید آن می گذرد. مسیری که باآنکه در این دوران کمتر تهیه کننده و ناشری حاضر به تولید این پروژه ها می شود، اما می تواند در ردیف مجموعه و پروژه های قابل اتکایی قرار گیرد که توانسته شکل و شمایل مناسب و اصولی را پیش روی مخاطبان و علاقه مندان این نوع موسیقی ها عرضه کنند. شرایطی که ای کاش فضا بشکلی هدایت می شد که به جای ملودی ها و نغماتی که خیلی از آنها شایسته شان نام والای حضرت سید الشهدا (ع) نیست، آثاری تولید می شد که مورد توجه نسل نوجوان قرار می گرفت.