بررسی راه رفتن روی سیم در موزه سینما؛ در تجلیل کارگردان عاشق موسیقی

به گزارش پیلانو، نشست نمایش، نقد و بررسی فیلم سینمایی راه رفتن روی سیم ساخته احمدرضا معتمدی درسالن فردوس موزه سینما برگزار گردید.

به گزارش پیلانو به نقل از مهربه نقل از روابط عمومی موزه سینما، نشست نمایش، نقد و بررسی فیلم «راه رفتن روی سیم» ساخته احمدرضا معتمدی با حضور شادمهر راستین، فیلمنامه نویس و کارشناس سینما، مهبد مکّی، آهنگساز و پژوهشگر موسیقی، امیر بکان، آهنگساز و محمدحسین تمجیدی استاد دانشگاه و پژوهشگر سینما، محمود گبرلو منتقد سینما (مدیر نشست) در سالن فردوس موزه سینما برگزار گردید.
معتمدی سینمای ایران را به مفاهیم متفکرانه نزدیک کرد
محمود گبرلو با اشاره به اینکه فیلم دیدن دارای فرهنگ و آداب به خصوصی است، اظهار داشت: فیلم هایی که احتیاج به تأمل دارند نباید در جشنواره یا سالن های عمومی مورد بحث و بررسی قرار بگیرند چونکه در این صورت نمی شود در مورد آنها برخورد عمیقی را صورت دارد. «راه رفتن روی سیم» در سال ۱۳۹۵ ساخته شد و امروز که این فیلم در موزه سینما به نمایش درآمده است فرصتی فراهم شده تا بسیار بهتر به آن پرداخته شود.
وی افزود: «راه رفتن روی سیم» یکی از آثار آقای معتمدی است که در ابتدا قرار بود نام آن «بوف کور» باشد. معتمدی فیلمساز متفاوتی است و نگاه متفاوتی را به تماشاگر منتقل می کند. وی سینمای ایران را به مفاهیم عمیق و متفکرانه نزدیک کرد و در آثار خود به تماشاگر یادآوری می کند تا نسبت به مقوله فیلم و سینما نگاهی ساده نداشته باشد. برخی عقیده دارند سینما در وهله اول سرگرمی است، این گزاره درست است اما سرگرمی باید در جهت شکل گیری یک تفکر باشد.
گبرلو همینطور اظهار داشت: چقدر خوب است زمانیکه فیلمی را می بینیم، ساعت ها در رابطه با آن تفکر نماییم و نقدهای جدی مفسران فیلم را در رابطه با اثر مطالعه نماییم. مفسر فیلم در وهله اول باید تلاش کند تا مفاهیم عمیق اثر را استخراج کرده و در اختیار تماشاگر قرار دهد.

«راه رفتن روی سیم» از مسیر فیلمسازی معتمدی مستثنی است
شادمهر راستین فیلمنامه نویس و منتقد سینما هم اظهار داشت: یکی از دلایلی که فیلم را دوست دارم اینست که «راه رفتن روی سیم» از مسیر فیلمسازی معتمدی مستثنا است. در فیلمهای دیگر وی سینما ابزاری برای بیان مفاهیم فلسفی است اما در این فیلم مبنا، موسیقی و افراد اهل این هنر است. برای معتمدی فکر و اندیشه مسئله ای مهم می باشد اما در این فیلم وی بگونه ای دیگر عمل کرده و گویی موسیقی ایشان را به خود فراخوانده بود.
وی با اشاره به اینکه موسیقی به صورت بی واسطه در فیلم مطرح می شود، اضافه کرد: در «راه رفتن روی سیم» با افرادی روبه رو هستیم که بی واسطه موسیقی می نوازند و قصد انتقال معنا ندارند. در آن دوره موسیقی آلترناتیو و ترکیبی نادیده گرفته می شد و معتمدی در فیلم خود به آن پرداخت.
راستین در رابطه با خصوصیت های این اثر اظهار داشت: در جشنواره بین الملل فجر، واکنش میهمانان خارجی نسبت به این اثر برای من جذاب بود. موسیقی سبب ایجاد ارتباط میان انسان ها می شود. مخاطبان شرقی جشنواره بسیار با فیلم ارتباط خوبی برقرار کردند. در آن سال جوانانی که موسیقی بداهه و آلترناتیو اجرا می کردند فیلم را دیدند و فضا و احساسات موجود در فیلم مورد توجه آنها قرار گرفته بود.
وی با اشاره به اینکه موسیقی در «راه رفتن روی سیم» فضا را می سازد، اظهار داشت: برخی فیلمها با وجود جذب مخاطب اندک، همواره در ذهن مخاطب باقی می مانند و این فیلم همچون همین موارد است.

قدردانی یک آهنگساز کارخطرناک محمد معتمدی با علم فلسفه
در ادامه مهبد مکّی آهنگساز و پژوهشگر موسیقی هم اظهار داشت: از موزه سینما تشکر می کنم که فرصتی فراهم آورد تا از نظر زیبایی شناسی به موسیقی و ارتباط آن با فیلم بپردازیم. معتمدی با علم فلسفه بگونه ای عمیق سر و کار دارد و این دانش خطرناک و پردغدغه را با روندی علمی پیگیری کرده است. در جامعه خیلی از افراد این دانش را بسیار بی مهابا دنبال می کنند و با جریان فکری تاریخی در این رشته آشنا نیستند.
وی با اشاره به اینکه معتمدی دارای نگاه دینی و وطنی است، بیان داشت: باید اتاق اندیشه ای شکل بگیرد که در آن کارشناسان مختلف رشته های متعدد در رابطه با موسیقی به بحث و نظر بپردازند. پیگیری موسیقی آدابی دارد و تا زمانیکه در فرهنگ یک خطه دقیق نشویم، نمی توانیم با موسیقی آن منطقه ارتباط برقرار نماییم. متاسفانه تاریخ را مطالعه نمی نماییم و این مسئله در مورد هنر موسیقی و اتفاقات مهمی که در جریان آن رخ داده است هم وجود دارد.
وی افزود: موسیقی بیان احساس به وسیله صدا نامیده می شود اما این گفتار باید مورد تعمق دقیق قرار بگیرد. امروزه هم در مباحث زیبایی شناسی تعاریف دیگری برای این هنر عرضه شده است.
«راه رفتن روی سیم» از حوزه فلسفه عبور کرد
امیر بکان آهنگساز و عضو شورایعالی موسیقی هم اظهار داشت: معتمدی همچون متفکران حوزه فلسفه و بحث های میان رشته ای در حوزه سینما است. در رابطه با فلاسفه به سختی میتوان صحبت کرد. در دانشگاه با وی در فاصله میان کلاس ها صحبت می کردیم و برای من دغدغه وی نسبت به مسائل اجتماعی برجسته بود. این هنرمند در آثار خود تولید معنا کرده و از ساختار و محتواگذر کرده اند، یعنی فارغ از معانی نشانه شناسانه در رویارویی با آثار معتمدی باید به دنبال معنا بود.
وی با اشاره به اینکه معتمدی برای بیان مختصات مد نظر خود مدیوم سینما را برگزیده است، اضافه کرد: فیلم «راه رفتن روی سیم» سرشار از المان های نشانه شناسی، معنا شناسی و جامعه شناسی است. وی موضوعی میان رشته ای در مورد سینما و موسیقی را دستمایه ساخت این فیلم قرار داده است. نشانه هایی مانند «مقام»، «تبنور» و «موسیقی راک» دارای معانی قابل تفسیر هستند.
این آهنگساز خاطرنشان کرد: «راه رفتن روی سیم» از حوزه فلسفه عبور کرده و به گروهی می پردازد که خود دارای فرهنگی ویژه در موسیقی است. ساز تنبور که در فیلم نقش مهمی دارد، از مرزهایی می آید که در آن آیین، تفکر و مناسک شکل می گیرد. متاسفانه مروزه انواعی از موسیقی شنیده می شود که ارتباطی با فرهنگ ایرانی ندارد. در کشور ما با وجود پشتوانه عظیم و گسترده فرهنگی، نسبت به موسیقی ملی توجه خاصی نمی گردد. بزرگترین رساله موسیقی تاریخ توسط فارابی در حدود قرن سوم و چهارم هجری نوشته است، در حالیکه در آن دوران اروپا در دوران میانی قرون وسطی به سر می برد. متاسفانه مردم از چنین سرمایه هایی آگاه نیستند و با این حال، در اغلب دانشگاه های مطرح دنیا، زبان و ادبیات فارسی مورد توجه است و تدریس می شود.
بکان افزود: بحران زبان وگفتمان و همینطور بحران هویت در فیلم، مد نظر معتمدی بوده و موسیقی مجرایی برای بازنمایی آن است. سراسر فیلم دارای مفاهیم نشانه شناسی است و ساز تنبور در فیلم یک نشانه از فرهنگ ایرانی است.

موسیقی برای احمدرضا معتمدی یک بهانه بنیادین است
محمدحسین تمجیدی، استاد دانشگاه و پژوهشگر فیلم هم اظهار داشت: در سالهای متمادی در دانشگاه با معتمدی هم اتاق بودم. او شخصیت بسیار متفاوتی در امر فیلمسازی و سایر مقوله ها دارد. معتمدی یک انسان دغدغه مند است و دارای نگاه و تأثیر متفاوتی است و موسیقی برای وی یک بهانه بنیادین بوده تا اندیشه دیگری را مطرح کند که در ارتباط با موسیقی است. گسست میان رابطه انسان ها و عدم درک آنها از یکدیگر می تواند فجایع غیرقابل جبرانی را به وجود آورد.
تمجیدی افزود: معتمدی در انتقال دیدگاه فلسفی خود به مخاطب بسیار موفق است و برای او ساختارهای زیبایی شناسانه در درجه دوم اهمیت قرار دارد و بیشتر از هر مساله دیگری به دنبال ایجاد گفتمان در اثر است. حالا در نظام اجتماعی تکلیف موسیقی مشخص نمی باشد. موسیقی یک زبان بین المللی است و در همه نقاط دنیا با آن ارتباط برقرار می کنند.
احمدرضا معتمدی هم در سخنانی اظهار داشت: ما فیلم هایی ساختیم تا حرف هایی را به جامعه منتقل نماییم. متاسفانه نقد به معنای واقعی در سینمای ایران وجود ندارد. برای مثال به فیلمهای آنجلوپلوس تنها از راه نقد میتولوژیک می شود نزدیک شد و آنها را درک کرد و نقد آثار هیچکاک را باید به گونه روانشناسانه پی گرفت و فیلم «دزد دوچرخه» را باید پدیدار شناختی نقد کرد. این نکته مبحث مهمی است که کم تر مورد توجه قرار می گیرد.

منبع: پیلانو