گفتگوی مهر با امیرعباس ستایشگر-۲؛ ناگفته هایی از دوره متفاوت موسیقی فجر

پیلانو: مدیرعامل انجمن موسیقی ایران از فراز و نشیب های برگزاری سه جشنواره ملی موسیقی در سال 1401 سخن گفت و آنها را یکی از دشوارترین تجربه های اجرائی خود طی سالهای اخیر توصیف کرد.

خبرگزاری مهر – گروه هنر – علیرضا سعیدی: یکی از مهم ترین وظایف مجموعه دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزاری رویدادها و جشنواره های مختلفی در زمینه موسیقی است که می تواند بخش اعظمی از کارهای اجرائی این مجموعه را تشکیل دهد، فعالیتهایی که در هر دوره ای بنا به کارکردها و تفکرات مدیریتی که در این عرصه وجود دارد، دربرگیرنده تفاوت ها و باید و نبایدهایی است که هرکدام می توانند مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرند.
انجمن موسیقی ایران مهم ترین مجموعه تحت نظارت دفتر موسیقی وزارت فرهنگ است که وظیفه اجرای سیاست های محتوایی جشنواره های تحت نظر وزارت ارشاد را دارد، مجموعه ای راهبردی که اگر مدیریت آن به لحاظ طرز تفکر با مدیر دفتر موسیقی در تناقض باشند به طور قطع شرایط نابسامان و آشفته ای در اجرای درست و صحیح جشنواره ها پیش می آید که دود این نابسامانی اول به چشم هنرمند و بعد به چشمان مخاطب می رود.
آنچه اشاره شد، فقط قسمتی از کارهای انجمن موسیقی ایران است که طی سالهای اخیر با فراز و نشیب های زیادی در عرصه مدیریتی مواجه بوده است. فرآیندی که اهمیت آن در فراهم سازی برگزاری جشنواره موسیقی نواحی، جشنواره موسیقی جوان و جشنواره موسیقی فجر طبیعتاً بیشتر به چشم می آید. در سال ۱۴۰۱ به علت عبور از دوران پسا کرونا طی شش ماه اول و اتفاقات و التهاب اجتماعی در شش ماهه دوم، فضای پرچالشی پیش روی برگزار کنندگان رویدادهای ملی موسیقی قرار گرفت که مدیریت آن دربرگیرنده نکات مهمی است.
امیرعباس ستایشگر از کارشناسان و فعالان باسابقه حوزه موسیقی است که از تابستان سال ۱۴۰۱ به عنوان مدیرعامل انجمن موسیقی ایران به فعالیت مشغول می باشد. او همچون ناشران و تهیه کنندگان حوزه موسیقی است که طی سالهای اخیر آثار مختلفی را در زمینه های تخصصی پیش روی مخاطبان قرار داده است. فعالیتی که در زمینه های اجرائی گاه به عنوان مشاور اجرائی و گاه به عنوان مدیر اجرائی رویدادها و جشنواره های موسیقی نیز انجام گرفته است. ولی حالا در تجربه ای که خود آنرا وظیفه ای بسیار دشوار و حساس ارزیابی می نماید حضور پیدا کرده و امیدوار است که بتواند در این سمت جدید کارهای مؤثری را برای اهالی موسیقی عرضه نماید.
وی در نخستین بخش از گفتگوی مشروح خود بعد از حضور در این سمت بود که ضمن ارائه گزارشی از کارهای انجام گرفته در انجمن موسیقی و تشریح آنچه در زمینه سیاست های کلان این مجموعه در تهران و شهرستان ها داشته به تعدادی از چالش های حوزه موسیقی و مواجهه انجمن با این شرایط اشاره نمود و به ارائه نقطه نظرات خود در این حوزه پرداخت.
ستایشگر در بخش دوم این گفتگو ضمن ارائه توضیحاتی درباره ی برگزاری جشنواره موسیقی جوان، به پرسش های خبرنگار مهر درباره ی برخی حواشی مربوط به برگزاری سی و هشتمین دوره جشنواره موسیقی فجر پاسخ داد که در ذیل می خوانید.
* طی بخش اول مصاحبه در لا به لای صحبت هایتان چندین بار به برگزاری جشنواره ها اشاره داشتید، رویدادهای بسیار مهمی که متأسفانه طی سالهای اخیر با نوسانات زیادی به لحاظ کمی و کیفی مواجه بوده اند. از جشنواره موسیقی جوان شروع می کنم که بواسطه کوشش های شبانه روزی هومان اسعدی به عنوان دبیر جشنواره، ستاد اجرائی جشنواره و هنرمندان بهادار ای که در هیأت انتخاب، داوری و یا شورای سیاست گذاری حضور داشتند تبدیل به جشنواره ارزشمندی در زمینه های آکادمیک شد، اما به نظر می رسد این رویداد در پشتیبانی از خروجی های جشنواره برای ورود جدی به عرصه های حرفه ای حوزه موسیقی و به تبع آن ارتقای سطح کیفی آثار ارائه شده به تماشاگر، آنچنان که باید غیر از موارد معدودی عملکرد مؤثری نداشته، در این حوزه به فکر ارائه راهکاری اجرائی برای یک رویداد مهمی چون جشنواره موسیقی جوان هستید؟
به نظرم جناب اردلان (دبیر فعلی جشنواره موسیقی جوان) بخش های زیادی از این پرسش را می توانند پاسخ دهند برای اینکه رویکرد های هنری و محتوایی این دوره از جشنواره از چهارچوب ذهنی ایشان به عنوان دبیر هنری جشنواره رد می شود. اما من پاسخ به این پرسش را درباره ی همه جشنواره ها می دهم. شما و خیلی از همکاران رسانه ای تان همیشه به خروجی این مساله اشاره می کنید که رویدادهای موسیقی برای خروجی برگزیدگانشان چه اقداماتی را انجام می دهند؟ اما به نظرم: «وظیفه جشنواره بیشتر انتخاب برگزیده است تا حمایت های دنباله دار.»
یعنی ما به عنوان مجری، جشنواره برگزار کرده و نفرات برگزیده را هم «وظیفه جشنواره بیشتر انتخاب برگزیده است تا حمایت های دنباله دار.» یعنی ما به عنوان مجری، جشنواره برگزار کرده و نفرات برگزیده را هم انتخاب می نماییم. بدین سبب این که نفر اول رویداد پس از جشنواره چه کار می کند، واقعاً وظیفه جشنواره نیست انتخاب می نماییم. بدین سبب این که نفر اول رویداد پس از جشنواره چه کار می کند، واقعاً وظیفه جشنواره نیست. درحقیقت وظیفه اصلی جشنواره کشف استعدادها است. شاید این وظیفه ارگان دیگری باشد و حتی شاید بتواند جزو کارهای مجموعه ای چون انجمن موسیقی تعریف شود. اما واقعاً وظیفه جشنواره نیست که اگر هنرمندی انتخاب گردید پس از جشنواره هم روی او تمرکز داشته باشیم. البته که بطور قطع چنین نگاهی دربرگیرنده اتفاقات مثبتی است اما طبیعتاً نمی تواند جزو وظایف ذاتی محسوب شود.
اما درباب جشنواره موسیقی جوان تصمیم داریم کارهای حمایتی را برای برگزیدگان داشته باشیم. یکی از این کارها ضبط تصویری آثار برگزیدگان جشنواره در قالب یک اثر دو زبانه بین المللی است که بتواند بصورت یک رزومه معرف مناسب و استاندارد برای هنرمندان برگزیده باشد. کار دیگر هم همان ارکستری بود که توضیحات مختصری را درباره ی آن ارائه دادم. حتی یاد دارم گروهی را تشکیل دادیم تحت عنوان «گروه برگزیدگان جشنواره موسیقی جوان» که اجراهایی را برای جشنواره موسیقی فجر ترتیب دادیم. گروهی که نوازندگان بسیار خوبی هم از آن به پروسه حرفه ای موسیقی کشور عرضه شدند و دربرگیرنده اتفاقات خوبی هم بود. ما در همین جشنواره موسیقی فجر هم تصمیم داشتیم که آثار برگزیده بخش آهنگسازی جشنواره موسیقی جوان را در رپرتوار ارکسترهای دولتی اجرا نماییم، که این امر محقق نشد. کما این که تشکیل همین ارکستری که در انجمن موسیقی ایران به آن اشاره داشتم بتواند فضای مناسبی را برای اجرای این آثار منتخب فراهم آورد.
من فکر می کنم اینها موضوعات راهگشایی هستند که الزاماً هم نباید در جشنواره ها دیده شوند، چونکه کار جشنواره شناسایی و معرفی است و ارگان دیگری که می تواند انجمن موسیقی باشد، بتواند در پشتیبانی از آنها کارهایی را انجام دهد. فضایی که در دوره ای با تشکیل کانون برگزیدگان جشنواره های موسیقی در انجمن می توانست شرایط خوبی را برای هنرمندان برگزیده فراهم آورد اما به نتیجه نرسید و امیدوار هستم در آینده شاهد تشکیل باردیگر آن در مجموعه انجمن موسیقی ایران باشیم.

* مهم ترین و پرچالش ترین رویداد بعد از روی کار آمدن جنابعالی در سمت مدیریت انجمن موسیقی ایران، سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر بود. مایلم گفتو درباره ی جشنواره موسیقی فجر را با ارائه گزارشی از روند برگزاری این رویداد به روایت جنابعالی شروع نماییم تا بتوانیم وارد مباحث در رابطه با این دوره از جشنواره شویم.
فعالیت های ستاد برگزاری سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر از مرداد ماه سال جاری با تشکیل شورای سیاست گذاری شروع شد که طبیعتاً انتخاب دبیر یکی از اصلی ترین کارهای این شورا بود. بعد از انتخاب جناب بهزاد عبدی به عنوان دبیر جشنواره، بخش های در رابطه با انتشار فراخوان و بخش رقابتی جشنواره (جایزه باربد) فعال و برمبنای آنچه در رویدادهای پیشین جشنواره پیرامون جایزه باربد تعریف شده بود، کارها جلو رفت. البته در همین راستا شورای سیاست گذاری و دبیر جشنواره چند بخش جدید همچون «مسابقه موسیقی ایران – گروه نوازی» و جایزه باربد بهترین کتاب را به بخش رقابتی اضافه کردند که از این پس دو بخش یاد شده به جایزه باربد اضافه شده است.
طبیعتاً پس از انتشار فراخوان روند آماده سازی برای برگزاری جشنواره همچون زیرساخت ها، آماده سازی سالن ها، جدول بندی اجراهای استانی، پذیرش و جمع آوری آثار ارسال شده به جایزه باربد، دعوت از گروه هایی که هیأت انتخاب جشنواره روی آنها نظر داشتند، هماهنگی با بنیاد رودکی برای حضور ارکسترهای دولتی و مواردی از این دست صورت گرفت و ستاد اجرائی جشنواره در تعامل با دبیر، دفتر موسیقی و شورای سیاست گذاری جشنواره کارها را انجام می داد.
البته در این دوره از جشنواره یک بخش دیگر هم به جشنواره افزوده شد و آن برگزاری بخش «جشنواره جشنواره ها» بود که قسمتی از آن در قالب نمایش فیلم های مربوط به ادوار گذشته جشنواره در موزه هنرهای دینی امام علی (ع) و بخش مربوط به پوسترها و جدول جشنواره ها در تالار وحدت به نمایش در آمد. از طرفی هماهنگی برای برگزاری «جایزه موسیقی و ترانه»، «جایزه موسیقی و رسانه» و بخش پژوهش نیز کارها و کارهای دیگری بود که در این دوره از جشنواره روی آن متمرکز بودیم که جزییات آنها در ایام برگزاری جشنواره اطلاع رسانی شده بود.

* یکی از مهم ترین بخش های جشنواره موسیقی فجر طی سالهای گذشته، بخش بین الملل جشنواره است، اما طی ایام برگزاری جشنواره سی و هشتم شنیده شد که در انتخاب تعدادی از گروههای شرکت کننده این بخش دخالت هایی انجام شده است؛ درباره ی این شایعات می توانید توضیحاتی ارائه کنید؟
اگر بخش بین الملل جشنواره امسال نمره قبولی یا ردی بگیرد، همه به هیأت برگزاری و ستاد اجرائی جشنواره باز می گردد. حداقل بنده، دخالت خاصی در این بخش ندیدم. البته اساساً در این بخش دخالتی که می تواند صورت گیرد، تنها در بخش نظارتی است که آن هم فقط در رابطه با موارد ممیزی است و اصلاً دخالتی در زمینه های تخصصی صورت نمی گیرد. بدین سبب بنده اساساً این نکته را رد می کنم که دخالتی در انتخاب آثار بخش بین الملل انجام شده است. ما چه در این دوره و چه در دوره های گذشته فشاری از بیرون ستاد جشنواره نداشته ایم و امسال هم شاهد بودیم که بخش بین الملل جشنواره با حضور گروه هایی از کشورهای پرتغال، صربستان، مجارستان، روسیه، هند، ارمنستان، تاجیکستان و افغانستان پیش روی مخاطبان قرار گرفت.
اتفاقاً ما در برگزاری بخش بین الملل جشنواره می توانم این ادعا را داشته باشم که دستمان برای انتخاب گروه ها واقعاً باز بود و ما در هر یک از بخش های مورد نظرمان چند گزینه داشتیم که می بایست از بین آنها یک گروه را انتخاب می کردیم. شاید در زمینه انتخاب گروههای داخلی با مواردی رو به رو بودیم اما این مساله در بخش بین الملل اصلاً صدق نمی نماید.
نکته دیگر درباره ی برگزاری بخش بین الملل این که ما برای برگزاری این بخش خیلی هزینه کردیم که این هزینه به علت نوسانات ارز و فاصله دلار و یورو با ریال ما را با چالش هایی در زمینه خرید بلیت، اسکان و مسائل در رابطه با میزبانی مواجه کرد. اما سیاست گذاری ستاد جشنواره این بود که بتوانیم میزبانی خوبی را در این بخش داشته باشیم. در این حوزه معاونت امور هنری هم توانست به خوبی موارد مربوط به بودجه را مدیریت کند تا ما بتوانیم این بخش را برگزار نماییم.

* بخش موسیقی پاپ طی سالهای گذشته همیشه مورد نقد و بررسی کارشناسان و اهالی رسانه قرار می گرفت. به نظر می آمد در این دوره باتوجه به تعطیلی مدت دار کنسرت ها، شاهد حضور حداقلی خوانندگان باشیم، اما برخلاف پیش بینی ها هنرمندان شناخته شده اینگونه موسیقایی، در این دوره شرکت کردند. بد نیست درباره ی نحوه دعوت از هنرمندان این بخش توضیحاتی را ارائه دهید. چونکه حرف و حدیث هایی درباره ی اعمال فشار به برخی گروه ها و چهره ها برای حضور در این بخش عنوان شد که لازم است توضیحاتی درباره ی آن داشته باشیم.
خوشبختانه بخش موسیقی مردمی جشنواره، امسال از بخش های قابل قبول بود و بنده حتی ادعا می کنم اگر جدول این دوره از جشنواره را با جدول دوره قبل مقایسه کنید، متوجه می شوید که کارهای ارائه شده بخش موسیقی پاپ در این دوره نسبت به دوره گذشته قدرتمندتر بود. فرآیندی که بطور قطع با رایزنی و گفتگو صورت گرفت.
من لازم است یک نکته کلی را در جواب سوال شما بدهم و این که ما باید واقع بین باشیم. من در نشست خبری جشنواره هم گفتم ما نباید در رویاها و خیال های خودمان زندگی نماییم. ما امسال واقعاً دوره بسیار عجیب و سختی را سپری کردیم که هم برای برگزارکنندگان، هم برای شرکت کنندگان، هم برای آنهایی که در جشنواره شرکت نکردند و هم برای جامعه موسیقی دربرگیرنده شرایط بسیار پراسترس و عجیبی بود. من تعمدا از کلمه «عجیب» استفاده می کنم، چون بیش از واژه های دیگر به فضایی که در آن داریم، سنخیت دارد.
معاونت امورهنری، دفتر موسیقی و انجمن موسیقی در راه بخشنامه جشنواره حرکت کرده و اگر هنرمند عزیزی لبیک گفته ما با افتخار از این گروه یا هنرمند دعوت کردیم، اگر هم هنرمندی نیامده، مسیر خودش را طی کرده است به هر حال حرکت هایی در فضای مجازی صورت گرفت که مشتمل بر مواجهه های بسیار شدیدی با هنرمندان برای حضور در جشنواره بود، از طرفی ۲ هزار و ۱۲۶ هنرمند هم در جشنواره موسیقی فجر امسال شرکت کردند که ستاد جشنواره وظیفه داشته با یک برنامه ریزی دقیق کارها را پیش ببرد. از نظر استقبال مخاطبان، حداقل در زمینه ای که شما درباره ی آن با من صحبت می کنید، آمار و ارقام قابل قبول است. ما در سالن اجرای موسیقی پاپ جشنواره هیچ شبی زیر ۱۲۰۰ تماشاگر نداشتیم. این مساله به خودی خود حائز اهمیت می باشد. یعنی عزیزانی به عنوان هنرمند در یک رویداد موسیقایی حضور دارند و افرادی هم به عنوان مخاطب پذیرای آنها بودند. این بخش را که نمی توان حذف نمود یا نادیده گرفت چونکه بالاخره عرضه و تقاضا شکل گرفته است.
امسال همه تلاش ما در ستاد اجرائی جشنواره روی این نکته متمرکز بود که جشنواره موسیقی فجر را آبرومند برگزار نماییم و بعد از برگزاری آن سرافکنده نباشیم. حداقل این بوده که از نظر کمی چنین بوده و شما اگر به جدول نگاه کنید، متوجه می شوید که ما از نظر کمی واقعاً مساله نداشتیم. از نظر کیفی هم مشخصاً در زمینه موسیقی پاپ با بحرانی روبه رو نبودیم.
متولی اصلی برگزاری این جشنواره معاونت امور هنری، دفتر موسیقی و شورای سیاست گذاری بود و مجری تفکرات این سه مجموعه انجمن موسیقی است. من تمام مسیر برگزاری جشنواره موسیقی فجر را در همین فضا می بینم. حالا اگر کسی به کسی فشاری آورده که من بسیار بعید می دانم، این فشار خارج از چارچوب ها و ساختارهای ما بوده است.
من بازهم تاکید می کنم معاونت امور هنری، دفتر موسیقی و انجمن موسیقی در راه بخشنامه جشنواره حرکت کرده و اگر هنرمند عزیزی لبیک گفته ما با افتخار از این گروه یا هنرمند دعوت کردیم، اگر هم هنرمندی نیامده، مسیر خودش را طی کرده است. بدین سبب اگر در مسیری که نام بردم خواسته باشیم کسی را به جشنواره بیاوریم اصلاً پذیرفتنی نیست، شما مطمئن باشید چنین چیزی نیست و ما بر طبق سیاست های فنی و هنری بخشنامه پیش رفتیم.

* امیرعباس ستایشگر پیش از این که مدیرعامل انجمن موسیقی باشد، یکی از ناشران و تهیه کنندگان فعال حوزه موسیقی ردیف دستگاهی ایران بوده و پیش بینی می شد باتوجه به این پیشینه شاهد شرایط بهتری برای حضور گروه ها و هنرمندان فعال و شناخته شده موسیقی ایرانی در جشنواره موسیقی فجر باشیم. چرا علیرغم این روابط حسنه و رفاقتی که با این گروه ها از شما سراغ داشتیم شاهد حضور گروه معتبر و شاخصی در زمینه موسیقی اصیل ایرانی حتی در وضعیت حداقلی نبودیم؟
من در انجمن موسیقی (به عنوان شخصی حقوقی) وظیفه دارم تا گروه هایی که برای ورود به بخش هنری جشنواره تأیید شدند، شرایط آماده سازی برای اجرا، پشتیبانی های اجرائی لازم و برگزاری کنسرت ها را به عهده بگیرم. یعنی در این چارچوب انجمن فقط قادر به پاسخگویی به انتقادات یا نکته هایی است که می تواند در زمینه اجرائی و برگزاری مورد توجه قرار گیرد.
یک نکته مهم را باید در نظر بگیریم که واقعاً شرایط اخیر کشورمان را نمی توان نادیده گرفت و هر کس هم که نادیده بگیرد به نظرم فردی است که چشمش را به شرایط موجود بسته است. به هر حال شرایط ما شرایط بسیار ملتهبی بوده و ما در این شرایط جشنواره موسیقی فجر را برگزار کردیم در این میان نکته ای وجود دارد، نکته ای که من در پاسخ به پرسش قبلی تان آنرا مطرح کردم و اینجا بازهم روی آن تاکید می کنم. این که ما برای برگزاری جشنواره موسیقی فجر امسال هیچ فشاری روی کسی نداشتیم که هنرمند یا گروهی باید و حتما در جشنواره حضور داشته باشد. بله ما برخی از هنرمندان و گروههای موسیقی را برای حضور در جشنواره دعوت کردیم که به هر علتی که برای من قابل احترام است دوست نداشتند حضور داشته باشند. کما این که چنین نگاهی در دوره های قبلی جشنواره هم جور دیگری بود و ما شاهد حضور حداکثری هنرمندان هم در جریان اجراهای جشنواره و هم در جریان برگزاری جایزه باربد بودیم.
اما یک نکته مهم را باید در نظر بگیریم که واقعاً شرایط اخیر کشورمان را نمی توان نادیده گرفت و هر کس هم که نادیده بگیرد به نظرم فردی است که چشمش را به شرایط موجود بسته است. به هر حال شرایط ما شرایط بسیار ملتهبی بوده و ما در این شرایط جشنواره موسیقی فجر را برگزار کردیم. حالا این که از نظر کیفی کارهای ارائه شده توسط هنرمندان شرکت کننده چطور بوده است، یک موضوع کاملاً نسبی است که در دوره های گذشته هم مطرح می شد چونکه پیش از این اتفاقات شاهد مواردی بودیم که یکسری افراد با حضور در جشنواره فجر زاویه داشتند و اعتراض خودرا به هنرمندانی که در جشنواره حضور می یافتند اعلام می کردند. شرایطی که در این دوره شکل پر رنگ تری به خود گرفت و بیشتر خود نمایی کرد.
در هر صورت حوزه ما، حوزه گفتگو و تعامل بوده است و غیر از این هم فشاری روی هنرمندان برای دعوت و شرکت در جشنواره نداشتیم. چونکه اساس کار هنر با برخورد این چنینی پیش نمی رود. نکته دیگر این که حضور گروههای غیر از موسیقی پاپ در جشنواره به ما بزنگاهی را نشان داد. شرایطی که این حوزه موسیقایی وارد یک روند جدیدی شده که رفته رفته خودرا در کشور نمایان می کند. این روند به طور قطع هم در طول سال و هم در دوره های بعدی خودرا نشان می دهند. شرایطی که منجر به ورود هنرمندان تازه نفس این عرصه شده که می خواهند بسیار بهتر و مؤثرتر از این حرف ها دیده شوند.

* موضوع بعدی که در این دوره جشنواره خصوصاً در مراسم اختتامیه بسیار برجسته بود نحوه معرفی برگزیدگان جایزه باربد سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر بود که با وجود معرفی بخش های مختلف این رویداد رقابتی، اما فقط تعداد اندکی از هنرمندان به عنوان نفر برگزیده معرفی گشتند، چه شرایطی صورت گرفت که در این دوره برگزیدگان جایزه باربد تا این حد کم تعداد و محدود شدند؟
تا آنجا که خاطرم هست، ما در فراخوان جایزه باربد امسال ۲۱ بخش را تعریف کردیم که در دوره قبلی هم شاهد بودیم که گروه ها و هنرمندان در همه بخش ها حضور پیدا نکرده بودند. البته باید به این نکته هم اشاره کنم که جایزه باربد رفته رفته درحال معرفی مؤثرتر به هنرمندان به عنوان یک جایزه معتبر بود. اما به علت وقفه ای که در آن افتاد شاهد توقف برگزاری این بخش بودیم. توضیح این که بعد از این روند و به جهت اینکه مشکلی برای ارزیابی ها وجود نداشته باشد، داوری قبلی جایزه باربد مشتمل بر بررسی دو سال تولید موسیقی ایران بود، اما در این دوره ما آثار تولید شده از مهر ۱۴۰۰ تا مهر ۱۴۰۱ را بررسی کردیم که این روند به خودی خودی سبب ریزش می شود.
نکته دیگری که در این حوزه می توانم به آن اشاره داشته باشم اینکه، بعضی ها امسال علاقه نداشتند تا آثارشان را به دبیرخانه جشنواره ارسال نمایند. ما هم مقید به این مساله بودیم که آثار شرکت کننده باید با رضایت نامه خود هنرمند در مسابقه حضور داشته باشند. به هر ترتیب پتانسیلی که امسال به دبیرخانه جشنواره رسید خروجی اش همانی شد که هیأت داوران بررسی و در مراسم اختتامیه معرفی کردند. در جمع بندی صحبت هایم باید بگویم که امسال آثار کمتری به جشنواره رسید که ما هم برمبنای بخشنامه همه آثار ارسال شده را بررسی کردیم و نتیجه اش همانی شد که در مراسم اختتامیه مشاهده کردید.
* البته یک سری از تهیه کنندگان و فعالان حوزه موسیقی پاپ اعتقاد داشتند، آنچه که در این بخش به عنوان برگزیده معرفی شده، دربرگیرنده تمام ملاحظات فنی در رابطه با این حوزه نبوده کما این که وقتی با من در این حوزه نکاتی را مطرح می کردند، بر این باور بودند یکی از افراد برگزیده حتی یک کنسرت موسیقی هم در این حوزه برگزار نکرده است، پس چطور با در نظر گرفتن این مؤلفه مورد ارزیابی قرار می گیرد؟
ما روی آلبوم داوری می کردیم پس در این عرصه، اجرای زنده هیچ ربطی به آلبوم نداشت. کما این که هیچ هنرمندی در طول این مدت اجرائی نداشته باشد، آلبومش مورد بررسی قرار می گیرد.

* اساساً فکر نمی کنید، برگزاری جایزه باربد با این تعداد کم شرکت کننده، همان شأنیتی که شما از آن حرف می زنید را از دست می دهد؟
ما در جشنواره موسیقی فجر، میزبان قسمتی از افکار جامعه موسیقی هستیم، ما برگزارکننده یک جایزه هستیم که قسمتی از افکار هنری هنرمندان را انتخاب می کند. وظیفه ما تا همین جاست پس آمدن یک هنرمند به داخل این جایزه به خودش ارتباط دارد. این جایزه مسیر و بخشنامه ای دارد که هر هنرمندی با در نظر گرفتن شرایط می تواند در آن حضور داشته باشد. پس این که ما هم برگزارکننده باشیم و هم بدنبال این باشیم که چه کسی کارش را فرستاده یا نفرستاده در زمینه سیاست های ما نیست. البته ما می توانیم شرایطی را فراهم نماییم که مسیر برگزاری این جایزه در راه رو به رشدتری قرار بگیرد.
راهکارهایی وجود دارد که این جایزه باربد، جایزه مهم تری جلوه کند و آن «برند سازی باربد» است که بتواند یک شاهراه مهم برای موسیقی سال آینده کشور شود پس این که من به عنوان برگزار کننده جایزه را تعریف نماییم و هم دنبال هنرمندان برای دعوت به این فرایند، مسیری دو طرفه است که یک طرف برگزارکنندگان هستند و در راه دیگر هنرمندان * پس بهبود این روند به حوزه کاری چه مجموعه یا فردی مربوط می شود؟
به اعتقاد من جامعه موسیقی؛ الان انتقادی هم به جشنواره موسیقی جوان و هم جشنواره موسیقی فجر می شود که چرا برگزیدگان آن پس از معرفی رها می شوند. در صورتیکه این اصلاً در زمینه دستورالعمل خود جشنواره ذاتاً نیست برای اینکه کار جشنواره شناسایی برگزیدگان و کشف استعدادها است. حتی شاید بتوان در همین انجمن موسیقی فضایی را برای ادامه روند کار برگزیدگان در نظر گرفت اما وظیفه ذاتی جشنواره این نیست که فرد برگزیده را نگهداری کند تا سال بعد؛ کما این که در زمینه سینما هم چنین اتفاقی نمی افتد. البته که راهکارهایی وجود دارد که این جایزه باربد، جایزه مهم تری جلوه کند و آن «برند سازی باربد» است که بتواند یک شاهراه مهم برای موسیقی سال آینده کشور شود پس این که من به عنوان برگزار کننده جایزه را تعریف نماییم و هم دنبال هنرمندان برای دعوت به این فرایند، مسیری دو طرفه است که یک طرف برگزارکنندگان هستند و در راه دیگر هنرمندان
* در همین قالب رقابتی جشنواره موسیقی فجر، یک اتفاق جالب و از قبل رسانه ای نشده هم افتاد و آن گنجاندن بخشی با نام «مسابقه موسیقی ایران» بود که حتی در نشست خبری جشنواره هم درباره ی آن توضیحاتی ارائه نشد و در روزهای برگزاری جشنواره هم بدون حضور اهالی رسانه و مخاطبان در جدول گنجانده شده بود. علت چیست؟
این بخش از جشنواره در فراخوان از همان شهریور ماه پیش بینی شده بود. بخشی که به غیر از جایزه باربد تحت عنوان جایزه مسابقه موسیقی ایران برای حوزه گروه نوازی گنجانده شده بود و آن دسته از گروه هایی که مایل بودند در بخش مسابقه شرکت نمایند برمبنای شرایط مندرج در فراخوان می توانستند آثار خودرا در سامانه فراخوان جشنواره بارگذاری کنند. این پروسه صورت گرفت و ما دیدیم که در مراسم اختتامیه یک گروه از همدان و یک گروه از تهران جوایز خودرا دریافت نمودند.

* در جشنواره موسیقی فجر غیر از دو ارکستر سمفونیک تهران و ارکستر ملی ایران از مجموعه های وابسته به بنیاد فرهنگی هنری رودکی و ارکستر سمفونیک سازمان صدا و سیما چند ارکستر دیگر همچون ارکستر «پیامبر مهربانی» به اجرای برنامه می پرداختند که شنیده می شد این مجموعه ها از ارکسترهای تحت نظر انجمن موسیقی ایران هستند که در آینده بصورت رسمی رونمایی می شوند. این شنیده ها تا چه حدی صحت دارد؟
ما در جشنواره موسیقی فجر ارکستری که در قالب مجموعه وابسته به انجمن موسیقی ایران فعالیت کند، نداشتیم. «ارکستر پیامبر مهربانی» هم مجموعه ای بود که توسط ستاد برگزاری جشنواره موسیقی فجر مشخصاً برای اجرای یک رپرتوار در روز عید مبعث تدارک دیده شده بود. ارکستری که در کنار چند گروه در رابطه با موسیقی نواحی و یک گروه قوالی از افغانستان ویژه عید مبعث با سفارش ستاد جشنواره به اجرای برنامه پرداختند.
شما هیچ هنرمندی را پیدا نمی کنید که از زمان ورودم به انجمن موسیقی به دفتر ما آمده باشد و خدایی نکرده با در بسته ما روبه رو شده و ما مشارکتی هم برای ارائه کارها نداشته باشیم. حتی در این مورد تصمیم داریم به زودی گزارش مشروحی را درباره ی اقداماتمان تنظیم و در رسانه ها اعلام کنیم * به نظر می رسد دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و انجمن موسیقی ایران تلاش زیادی برای اعتمادسازی با هنرمندان انجام دادند، روندی که متأسفانه در بعضی از محافل غیر رسمی از آن به عنوان «عادی سازی» و کلید واژه های اینچنین یاد شد، آیا ناظر به همین حمایت هایی که در جشنواره موسیقی فجر برای حوزه های موسیقی نواحی، موسیقی ایرانی و موسیقی کلاسیک صورت گرفت، از این به بعد برنامه ای برای پاسداشت هنرمندان شاخص موسیقی در این حوزه ها باتوجه به شرایط ویژه این ماه ها دارید؟
ما در جشنواره موسیقی فجر امسال نشان دادیم که موسیقی نواحی برای ما حوزه مهم و ارزشمندی است که بخش بزرگی از اجراهای جشنواره را پوشش داد. هر چند می دانید که اجرای این بخش برای ما نسبت به حوزه های دیگر هزینه های بیشتری دارد. نکته دیگر این که ما الزاماً چارچوب های پیچیده ای با هنرمندان نداریم. من با صدای بلند می گویم که شما هیچ هنرمندی را پیدا نمی کنید که از زمان ورودم به انجمن موسیقی به دفتر ما آمده باشد و خدایی نکرده با در بسته ما روبه رو شده و ما مشارکتی هم برای ارائه کارها نداشته باشیم. حتی در این مورد تصمیم داریم به زودی گزارش مشروحی را درباره ی اقداماتمان تنظیم و در رسانه ها اعلام نماییم.
رویکرد ما دست همیاری به سمت هنرمندان حوزه موسیقی است. اما در پاسخ به پرسش شما باید بگویم که «زمان» عامل تعیین کننده ای درباره ی موضوع «اعتمادسازی» که اشاره داشتید، است. من اعتقاد دارم که زمان خیلی چیزها را تعیین می کند. خاطرم هست زمانی که با خبرگزاری ایسنا مصاحبه تصویری را انجام دادم، بسیاری از همکارانم در زمینه موسیقی به من تاختند که «تو دنبال نرمال سازی هستی و می خواهی شرایط را عادی جلوه بدهی». اما جالب این که تمامی آن حرف هایی که من آذرماه امسال در این مصاحبه داشتم تا امروز جنبه عملی پیدا کرده و خیلی از هنرمندان تلاشگر حوزه موسیقی مشغول کارها و کارهای موسیقایی خود هستند. به شکلی که همه مستر کلاس ها شروع شده، کارگاه ها و تعدادی از کنسرتهای موسیقی درحال برگزاری است و حتی شاهد رونمایی آلبوم های موسیقی هم هستیم. من هم در آن مصاحبه چیزی غیر از اینها نگفته بودم. من فقط گفتم هرگونه تفکری داریم اما کار در موسیقی را داشته باشیم و آنرا رها نکنیم.
خوشبختانه حالا کنسرت ها درحال برگزاری است، شرایطی که در روزهای برگزاری جشنواره محکوم بودیم درحال نرمال سازی هستیم. پس آیا الان که جشنواره تمام شده من باید در انجمن موسیقی را ببندم و کارهای مجموعه را متوقف کنم؟ من معتقدم اینها چیزهایی است که نه من می توانم آنرا متوقف کنم و نه فرد دیگر. این روندی است که ادامه دارد، منتها ما در دوره عجیبی هستیم که هیچکس نمی داند در پیش روی خود چه اتفاقی می افتد. اما این نکته مؤثر و مثبتی است که کارهای موسیقایی رفته رفته در حال انجام می باشد و ما شاهد اتفاقات خوبی در این حوزه هستیم. اینها نشان میدهد که قطار موسیقی را نمی توان متوقف کرد. مسیر ما هم در انجمن موسیقی همان مسیر قبلی است که هیچ مسیر انحرافی هم در این حوزه نداریم و هرکسی هم مساله و موضوعی برای پشتیبانی از آثارش دارد، اگر در قالب کارهای قانونی انجمن و تأیید هیأت امنا باشد ما حتما برای حمایت آماده ایم.
به طور حتم ما با هنرمندی که دیدگاهش متفاوت می باشد، دشمنی نداریم. هیچ هنرمندی هم نمی تواند ادعا کند که در بحرانی ترین روزها به انجمن مراجعه نموده و ما رفتار خارج از آنچه قانون برای ما تعریف کرده با وی داشته ایم. کارهایی داریم که طی روزهای آینده آنها را اعلام خواهیم کرد. من بر این باورم زمان مهم ترین عامل این روزهای ماست که نشان میدهد چه افرادی با چه نیتی چه کارهایی می توانند انجام دهند.
* و نکته پایانی…
امیدوارم یک روز بامداد وقتی همه از خواب بیدار می شویم، این پیچیدگی ها و گره های روحی و ذهنی که در زمینه موسیقی سالهاست همراه ماست به پایان برسد و ما در بهترین و صمیمانه ترین شکل ممکن شاهد اتفاقات بهتری در زمینه موسیقی باشیم.

منبع: پیلانو