یك طراح گرافیك: زبان تصویر زبان مشترک تمام آدم هاست

پیلانو: قزوین یک طراح گرافیک اظهار داشت: طراح گرافیک یا گرافیست، کسی است که دنیای تجاری و تبلیغی امروز به حضور او بسیار نیازمند است. زبان مشترک تمام آدم ها و ارتباط های اولیهٔ انسان ها باهم، با اشکال و تصاویر شکل گرفت. ارتباط تصویری در دنیای امروز هم حرف اول را در میان راه های دیگر ارتباطی می زند.
سعید نجف آبادی در گفتگو با ایسنا نخست با یک مثال درباره حساسیت های کار گرافیکی در تبلیغات و ارتباط با جامعه هدف تبلیغ بیان نمود: شخصی را در نظر بگیرید که قصد راه اندازی یک رستوران در یک شهر بزرگ توریسیتی دارد که پر از رستوران است. با یک ریسک سرمایه گذاری زیاد، انگیزه ای دارد که می داند در میان آن همه رقیب می تواند حرفی برای گفتن داشته باشد. ولی زبان بیان و تبلیغ این تمایز را بلد نیست. راه های تبلیغات زیاد است و وی در این راه نابلد. یکی از ابزارهای تبلیغ یک برند، ارتباط تصویری با جامعهٔ هدف و مخاطبان از طریق دیزاین است.
وی افزود: اینجا طراح گرافیک که زبان بیان و ارتباط تصویری را به خوبی می داند، با مسئله ای مواجه می باشد. مسئله این است که باید مشتری در میان همهٔ آن رستوران ها، رستوران کارفرمای او را برای خوردن غذا انتخاب نماید. باید با کوتاه ترین و سریع ترین و تأثیر گذارترین راهکار ممکن موجب بالارفتن سوددهی او شود و درست در نقطه ای که طراح گرافیک برای طراحی بیلبورد تبلیغاتی یا پوستر یا لوگو و هویت بصری آن رستوران با این مسأله و پیدا کردن راهکار آن دست به گریبان است، یک نگاه نو، یک راهکار جدید و یک مسیر نرفته و یک فکر بکر است که به کمک او خواهد آمد که شاید بشود اسمش را خلاقیت گذاشت و تا وقتی طراح گرافیک به شکل جدی در این چالش حل مسأله قرار نگیرد، می شود اظهار داشت که اثر خلاقانه ای نمی تواند خلق کند. راهی را می رود که همه بارها رفته اند و به اصطلاح، دنباله رو است نه پیشرو. هدف گرافیک دیزاینر حل مسأله از مسیری جدید است.

عدم آگاهی جامعه از گرافیک
نجف آبادی ضمن اشاره به چالش های پیش روی یک طراح گرافیک تصریح کرد: بزرگ ترین چالش و مانع یک طراح گرافیک عدم شناخت و عدم آگاهی از میزان اهمیت و جایگاه حرفهٔ گرافیک است. عموماً جامعه، حرفه ای به نام طراح گرافیک را خیلی درست نمی شناسد. با شنیدن طراحی گرافیک، می گویند یعنی نقاشی! و آخرش هم می رسند به طراحی کارت ویزیت و فتوشاپ. در بدنهٔ جامعه هنوز به صورت کامل طراح گرافیک یک شغل شناخته شدهٔ تخصصی محسوب نمی گردد.
وی اضافه کرد: از سویی دیگر در خیلی از موارد خود طراحان گرافیک هم آن قدر که باید به میزان اهمیت حرفه و تخصصشان پی نبرده اند و متأسفانه سطح مطالعه و جستجوگری برای پیدا کردن ایده ها و راه های جدید حل مساله، به سطح یادگیری فن اجرا و نرم افزار در آنها تقلیل پیداکرده است. درست است که طراحان گرافیک همیشه به نرم افزارها و تکنیک های جدید نیازمندند و می بایست در این حوزه متبحر و به روز باشند ولی گرافیک، دنیایی بسیار فراتر از این هاست و بازهم در کمال تأسف، این ناآگاهی از محیط های دانشگاهی در این رشته آغاز می شود.
همیشه به تخصص یک طراح در جامعه نیاز است
این گرافیست قزوینی ضمن اشاره به بازار کار این حرفه، تصریح کرد: طراحان گرافیک هم به صورت کارمند و استخدام در شرکت ها و مؤسساتی که به تخصص گرافیک به صورت دائمی نیازمندند، مشغول به کار می شوند و هم به صورت کارهای پروژه ای یا اصطلاحاً «فریلنسری». در مورد اول با حقوق توافقی ماهیانه، بدون ارتباط مستقیم با صاحب پروژه، ولی با اطمینان از درآمدی ثابت. گرچه این اطمینان و امنیت شغلی هم بسته به نوع قرارداد با آن شرکت و یا امنیت شغلی کلی در جامعه دارد که متأسفانه در بسیاری موارد شاهدیم که انواع بهره کشی ها از میزان حقوق پایین تا انجام پروژه های سنگین به طراحان وارد می شود و طراحی که به دنبال درآمد از تخصصش هست، گاهی به خاطر معیشت به این فشارها تن می دهد.
وی اظهار داشت: درباره نوع فعالیت دوم یعنی فعالیت آزاد، طراح نیاز به بالا بردن سطح کیفی و حرفه ای کارش و تمایز و دیده شدن بیشتری دارد. صد در صد باید متحمل زحمات بیشتری شود و گاهی هم بدون سفارش و درآمد روزگار بگذراند. که بطور قطع بین میزان بالا رفتن سطح کیفی و حرفه ای کار یک طراح، و بالا رفتن تعداد کمّی سفارش و میزان درآمدش، ارتباط مستقیمی هست و حالا طراح مختار به انتخاب یکی از این دو راه است. باوجود همهٔ این موارد، اشتغال و امنیت شغلی به صورت کلی در کشور ما پایین است و این مسئله شامل حال طراحان گرافیک هم هست. بااین وجود همیشه به تخصص یک طراح در جامعه نیاز است.
زبان تصویر؛ زبان مشترک تمام آدم هاست
نجف آبادی تصریح کرد: طراح گرافیک یا گرافیست، کسی است که دنیای تجاری و تبلیغی امروز به حضور او بسیار نیازمند است. زبان مشترک تمام آدم ها و ارتباط های اولیهٔ انسان ها باهم، با اشکال و تصاویر شکل گرفت. نقش نگاره های به جای مانده از انسان های اولیه و بعدها خط هیروگلیف مصریان و حتی ایجاد انواع حروف نوشتاری همگی از نیاز همیشگی انسان ها به برقراری ارتباط تصویری حکایت دارد. ارتباط تصویری در دنیای امروز هم حرف اول را در میان راه های دیگر ارتباطی می زند.
وی بیان نمود: درزمینهٔ تبلیغات کالا، خدمت و حتی در بیان سیاست و ایدئولوژی ها، زبان امروز زبان تصویر است. ازاین رو طراح گرافیکی که آشنا به زبان و ارتباط تصویری است، موجب کوتاه شدن راه ارتباطی تبادل های تجاری یا زمینه های دیگر جوامع است. هر شرکتی به یک نشان احتیاج دارد. هر فیلمی به یک پوستر، هر تولیدکننده ای به بروشور و کاتالوگ محصولات، هر برندی به تبلیغات محیطی و هر مجله و روزنامه و کتابی به ظاهری زیبا برای جلب نظر خوانندگان. پاسخ همهٔ این نیازها در کسی به نام طراح گرافیک جمع شده است.
مهم ترین ابزار یک طراح گرافیک
این طراح و گرافیست بابیان این که ابزار گرافیک چندان پیچیده نیست اظهار نمود: ابزار گرافیک از ساده ترین و در دسترس ترین سخت افزارها مثل کاغذ و مداد، تا دنیای نرم افزار و دیجیتال است. یعنی ابزاری که به سهولت در دسترس هرکسی می تواند باشد. دسترسی به ابزار بیرونی آسان است ولی مهم ترین ابزار یک گرافیست، ذهن خلاق و فکر ساختارشکن اوست که این در اختیار هرکسی نیست. رسیدن به این ابزار مهم، باید در اولویت یک طراح باشد.
وی ضمن اشاره به رنگ ها خاطرنشان کرد: تفاسیری که تاکنون از رنگ ها ارائه شده، فقط قراردادهایی عرفی از پیش تعیین شده است. این که بطورمثال سبز، رنگ آرامش، قرمز، رنگ خطر یا زرد، رنگ هشدار است، قراردادهای نانوشته بین ما آدم هاست، و این دفعه روانی حاصل از این قرارداد است که این احساسات را به ما منتقل می کند، نه خاصیت و پیام حقیقی آن رنگ. این که طراحان گرافیک می کوشند به این باور عمومی غلط تا حدودی احترام بگذارند در جای خود، ولی باید اهتمام نماییم یک جایی به این باورها خاتمه دهیم و این کار طراح گرافیک را مشکل تر می کند.
نجف آبادی اظهار داشت: استفاده از رنگ ها باید در جهت رسیدن به راهکار درست باشد. بطورمثال در بیشتر لوگوهای مواد غذایی می بینیم که از رنگ نوشتار سبز در کادری قرمز با یک المان برگ استفاده شده است. این ترس از ایجاد تمایز فقط موجب عدم پیشرفت گرافیک در بسته بندی هاست. قرار نیست رنگ برگ را بطورمثال آبی نماییم که تمایز ایجاد شود. ولی آیا قانونی هست که در لوگوهای محصولات مواد غذایی حتما از برگ استفاده گردد که یک رنگ پای ثابت بیشتر لوگوهای مواد غذایی سبز باشد؟ همین جاست که خلاقیت مطرح می شود.
گرافیک به دنبال زیبایی نیست
وی ضمن اشاره به سلیقه اغلب مردم از انتخاب طرح ها اظهار نمود: گرچه زیبایی امری نسبی است، ولی به باور عموم جامعه، زیبایی یعنی طرح هایی باشکوه و جلوه های خاص بصری، رنگ های درخشان و طرح های رقصان اما گرافیک به دنبال زیبایی نیست، گرافیک به دنبال حل مسئله است و درواقع برای گرافیک تأثیرگذاری فوری و صحیح مهم تر است. اگر شما در تابلوی ورودممنوع، از گل وبوته و طرح ها و نقوش اسلیمی استفاده کنید، شاید ازنظر مردم، زیباتر باشد. ولی بعنوان مثال کاربرد پیکتوگرام های راهنمایی و رانندگی که وظیفه اش انتقال پیام سریع و واضح است، ایجاب می کند که با کمترین المان ها و ساده ترین فرمها حرفش را بزند؛ این کار همان ارتباط تصویری کاربردی است. بااین وجود، طراحی موفق است که کاربرد و کارکرد سوژه موردنظرش را با در نظر گرفتن جمیع جهات به نتیجه برساند یعنی هم انجام رسالت صحیح طرح به خوبی حاصل شود و هم اثری که می آفریند، در نظر عامه مردم زیبایی و دل نشینی داشته باشد.
نجف آبادی در ادامه اظهار نمود: سال هاست که بین طراحان گرافیک محل اختلاف است که آیا گرافیک هنر است یا نه؟ پاسخ خیلی پیچیده نیست. بطور قطع گرافیک هنر نیست. ولی اگر یک طراح گرافیکی هنرمند نباشد، هیچگاه در کارش موفق نخواهد بود. گرافیک به دنبال ایجاد مسیری جدید برای پاسخ به نیازهای ارتباط تصویری جامعهٔ امروز است. گاهی امکان دارد درجایی فقط یک فرم دایرهٔ ساده پاسخ این نیاز باشد. این مهارت و هوش و فکر طراح است که در خدمت کارفرما و به سفارش او و در جهت رفع نیاز او به کار می افتد. اما چون مخاطب ذاتاً طالب زیبایی است، اینجاست که هنرمندی طراح هم باید در خدمت مخاطب باشد که اگر این وجه داستان کمرنگ شد، طراح همیشه یک پایش لنگ است.
وی ضمن اشاره به تکنیک های مورداستفاده در این رشته تصریح کرد: طراح گرافیک بسته به نیاز مخاطب و سفارش دهنده و محتوای موضوع، تشخیص می دهد که در طراحی باید از چه تکنیکی استفاده نماید. بطورمثال در طراحی لوگو تایپ ها، گاهی نیاز است که از حروف هندسی بهره بگیرد، گاهی از قواعد خوشنویسی که میراث گذشتگان ماست استفاده نماید و زمانی از قدرت دست و مهارت ایجاد فرم های حروف بداهه و دست آزاد برای رسیدن به نیاز سفارش دهنده بهره ببرد. گاهی باید در طراحی یک پوستر از یک عکس مناسب یا از یک اثر تصویرسازی استفاده نماید.
گرافیک ترکیبی از هنرهای عکاسی، خوشنویسی، نقاشی و تصویرسازی
این هنرمند اضافه کرد: لازم است که طراح گرافیک آشنایی بالایی نسبت به رشته های مختلف هنری داشته باشد البته نه این که خوشنویس یا تصویرساز یا عکاس کاملاً حرفه ای باشد. ولی طراحی که تابه حال قلم خوشنویسی به دست نگرفته یا انگشتانش مزهٔ رنگ و قلم مو را نچشیده، نمی تواند در دیزاین هم موفق عمل کند. حتی فراتر از این ها، برای رسیدن به ایده های نو و فکرهای مناسب و پرورش خلاقیت درونی، می بایست فیلم خوب ببیند، موسیقی خوب بشنود و کتاب و شعر خوب بخواند. به طورکلی به درکی عمیق از زیبایی کاربردی برسد که بتواند برای هر سؤالی پاسخ های بسیار زیادی پیداکرده و از بین آنها بهترین و درست ترین گزینه را انتخاب نماید.
جایگاه گرافیک در ایران
وی در پاسخ به سؤال جایگاه گرافیک در ایران خاطرنشان کرد: تا پیش از دهه چهل طراحان گرافیک زیادی داشتیم که کار گرافیک انجام می دادند. اعلان ها، پوسترها و پرده های تبلیغاتی و حتی لوگوها و جلد کتاب ها همگی توسط طراحان گرافیک انجام می شد که البته به آنها بیشتر نقاش تبلیغاتی گفته می شد. حتی بازهم قبل تر در زمان قاجاریه، در آثار بعضی خوشنویسان، مثل هنرمند خوشنویس همشهری ما به نام ملک محمد قزوینی، تایپوگرافی های بسیار زیبایی را شاهدیم که با بدعت و ساختارشکنی ها و تزئینات گرافیکی در خطوط نستعلیق و شکسته و ثلث، جزو مرجع ها و منابع گرافیک ایرانی هستند. ولی در دهه چهل شمسی که استاد ممیز با تعدادی از همکاران و فارغ التحصیلان دانشکده هنرهای زیبای آن زمان، رشتهٔ گرافیک را به صورت رسمی در دانشگاه پایه گذاری کردند و مبادرت به تشکیل سندیکا و انجمن صنفی طراحان گرافیک نمودند، دوران نوین گرافیک ایران آغازشده است. نسبت به گذشته، شناخت بیشتری از گرافیک پدید آمد و تعداد متقاضیان تحصیل در این رشته بیشتر و بیشتر شد. بااین وجود همان گونه که عرض کردم، هنوز هم اهمیت و جایگاه گرافیک آن طور که بایدوشاید در جامعه شناخته نشده است.
نجف آبادی از وضعیت گرافیست ها در قزوین این چنین اظهار داشت: خوشبختانه تعداد طراحان حرفه ای و کاربلد قزوینی کم نیست و روزبه روز هم بیشتر می شود. با تشکیل کانون طراحان گرافیک در انجمن هنرهای تجسمی قزوین، این صنف دارای محلی برای برنامه ریزی دقیق تر و تبادل نظر و ارتقاء سطح کیفی طراحان قزوینی و همینطور برگزاری مراسم و محافل گرافیکی است و صدالبته انتظار می رود همکاران دغدغه مند که در این کانون که بدون هیچ انتظار و چشمداشتی وقت می گذارند و فعالیت می نمایند، برای نزدیکی و همدلی بیشتر طراحان گرافیک قزوین و شناخت بیشتر جامعه از فعالیتهای مهم آنها، گام های محکم تر و بلندتری بردارند. گرچه امروزه ارتباطات اینترنتی، فاصله ها را از میان برداشته و طراحان گرافیک در فضای مجازی مجال عرض اندام و ارتباطات بیشتر و فراتر از محل جغرافیایی زندگی خود دارند که البته امیدواریم با تصمیمات غلط دولتمردان در مورد فضای مجازی، نه تنها این صنف، بلکه تمامی مشاغلی که وابسته و در رابطه با دنیای مجازی می باشند، صدمه ای نبینند.
عدم پشتیبانی از هنرمندان خلاق، باذوق و جوان
وی اظهار داشت: یکی از عمده ترین نیازها به طراحان گرافیک را سازمان ها و ارگان های دولتی دارند. اداره ها و سازمان ها همیشه به طراحان گرافیک، برای پیشبرد اهدافشان در چارچوب دیجیتال یا چاپ، نیازمندند. ولی متأسفانه شاهد کمترین پشتیبانی از طراحان گرافیک، از طرف سازمان ها هستیم.
این هنرمند اظهار داشت: گاهی سازمان ها و نهادها، در بودجه های کلان تبلیغاتی، سهم اندکی را به طراحی گرافیک اختصاص می دهند و هیچ درک و شناختی هم از گرافیک خوب و بد ندارند و اینجاست که این اقدام آنها به سطح جامعه هم سرایت می کند و شاهد بیلبوردهای مبتذل و بسیار ضعیف و تبلیغات مراسم و مناسبت ها در پایین ترین سطح کیفی هستیم.
این هنرمند در انتها اظهار داشت: سازمان ها به تعرفهٔ تعیین شده از سوی صنف طراحان گرافیک پای بند نیستند، ازاین رو معمولا سراغ طراحان حرفه ای نمی روند. سیاست کلی و اولویت سازمان ها بخصوص نهادهای در رابطه با این امر، با نگاه تخصصی جلو نمی روند. بازهم در اینجا جای خالی آگاهی و شناخت اهمیت طراحی گرافیک احساس می شود که امیدواریم از سطوح بالای تصمیم گیران جامعه، یعنی متولیان و متصدیان حکومتی این خلأ پر شود. البته باید کمی بی تعارف و واقع بین باشیم. نگاه دستگاههای دولتی آن قدر که باید تخصص گرا نیست که انتظار داشته باشیم در گرافیک باشد، امیدواریم این جامعه ای که متأسفانه اولویتش در زندگی امروز، معیشت و آینده و امکانات حداقلی شده، به روزهای خوبی برسد که فرصت برای گرافیک هم فراهم گردد.

منبع: pilano.ir