برای زادروز ابوالحسن صبا داستانی که در قطعه معروف به زندان نهفته است

پیلانو: اواسط فروردین ماهِ 120 سال قبل (1281)، هنرمندی متولد شد که هنوز هم که هنوز است از او بعنوان فردی یاد می شود که توانسته است به موسیقی ملی ایران حیات باردیگر بخشد. ابوالحسن صبا؛ هنرمندی که بااینکه بیش از نیم قرن (1336) از رفتنش می گذرد اما صدای نواختن قطعاتی که ساخت، گویی حضوری معنوی در موسیقی را ندا می دهد.
به گزارش خبرنگار ایسنا، ابوالحسن صبا از آهنگسازان و نوازندگانی بود که بواسطه شاگردان مختلفی که در زمینه موسیقی تربیت کرد، همچنان هستند کسانی که به شیوه او بنوازند یا قطعاتی را تنظیم کنند.
در گزارش حاضر به بهانه زادروز این هنرمند (۱۴ فروردین ماه)، نگاهی خواهیم داشت به داستان قطعه «به زندان»؛ قطعه ای در مایهٔ شوشتری که بعد از سال ها همچنان بعنوان قطعه ای سخت که تندنوازی ویولن را در خود دارد، مورد علاقه دوستداران موسیقی است.

«به زندان» ندای آزادی خواهی است؟

درباره داستان پشت قطعه «به زندان» و این که چه چیزی الهام بخش ابوالحسن صبا در ساخت این قطعه بوده، روایت های متفاوتی وجود دارد. برخی به نقل از خود این هنرمند مدعی این شده اند که روزی ابوالحسن صبا از خیابانی رد می شده که صدای یک متهم را که به زندان برده می شده، می شنود که به زبان لُری آوازی سر داده است و این آواز، الهام بخش وی در ساختن قطعهٔ به زندان می شود.
برخی دیگر اما مثل همایون خرم روایتی مفصل تر از این واقعه تعریف می کند که برمبنای آن، صبا در جاده قدیم شمیران و در نزدیکی زندان قصر با تعدادی زندانی مواجه می شود که یکی از آنها زیر لب چیزی زمزمه می کرده است. صبا به آواز وی گوش می سپرد و مشغول نوشتن آن روی کاغذ می شود و در این بین ناخواسته وارد زندان می شود و در نهایت با پادرمیانی افسر نگهبانِ زندان، آزاد می شود.

اما ساسان سپنتا که بعنوان یکی از شاگردان این هنرمند شناخته می شود، معتقد می باشد که فردِ دربند خود یک آزادی خواه بوده است و قطعهٔ به زندان هم ندای این آزادی خواه است.
قطعهٔ به زندان در گوشهٔ شوشتری است و نمونه ای از یک چهارمضراب برای ویولن دانسته شده که تنظیم آن توسط حسین دهلوی صورت گرفته است. دهلوی که از شاگردان صبا شمرده می شود، بعدها قطعه ای به نام «شوشتری برای ویولن و ارکستر» برمبنای «به زندان» ابوالحسن صبا می سازد.

در ادامه این قطعه را می شنوید:
مرورگر شما از ویدئو پشتیبانی نمی نماید.
فایل آنرا از اینجا دانلود کنید: audio/mp3

منبع: پیلانو