نگاهی به فعالیتهای موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی

به گزارش پیلانو خراسان رضوی مدیر عامل موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی فعالیتهای این موسسه را شرح داد.

امیرمهدی حکیمی امروز در نشست خبری با اصحاب رسانه با اعلان اینکه آستان مقدس حضرت رضا(ع) از آغاز شکل گیری بارگاه با هنر در هم آمیخته بوده، اظهار نمود: نمونه های بارزی از کاشی کاری ها و کتیبه نگاری های فاخر و بی نظیر تاریخ معماری ما در روضه منوره شکل گرفته است. جایگاه حرم رضوی به این لحاظ استثنایی است چون آثار گوناگونی در زمینه معماری، نگارگری، نسخ خطی، خوشنویسی، کاشی کاری و کتیبه نگاری از دوره های سلجوقی، صفوی و تیموری گرفته تا دوره های قاجار و پس از انقلاب همه در یک نقطه کانونی گرد هم آمده اند.

وی افزود: این شکل از هم نشینی هنرها در هیچ نقطه ای از جهان اسلام نظیر ندارد. مشهد میراث دار این گنجینه عظیم است که از دوران درخشان سده های اسلامی بر جای مانده است.

حکیمی با اشاره به این که آستان قدس رضوی بعد از انقلاب برای پشتیبانی و گسترش این آثار فاخر مرکز آفرینش های هنری را بنیان نهاد، اشاره کرد: در ۳۰ سال فعالیت این مرکز خیلی از این هنرهای آیینی گسترش یافته و در بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی هم کارهای موثری در زمینه پژوهش هنر پیرامون این گنجینه های پرارزش تدوین شده است.

وی اشاره کرد: همچون سوابق هنری موسسه مجله آستانه است که سال ها منتشر می شد و گنجینه شاهکارهای هنری حرم مطهر رضوی را معرفی می کرد. آرشیو این مجلات در هشت جلد آماده انتشار است و تا ۲ هفته دیگر به چاپ خواهد رسید. حدود ۲ جلد مجموعه کارهای پژوهشی هم سال آینده منتشر خواهد شد. فعالیت انجمن ادبی رضوی هم به چند دهه می رسد و اساتید بزرگی در آن حضور دارند.

مدیر عامل موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی با اعلان اینکه مجموع سه دهه فعالیت موسسه آفرینش های هنری در چند زمینه اصلی ادبیات، هنرهای گرافیکی و آموزش طبقه بندی می شود، اظهار داشت: نگارخانه رضوان یکی از مهم ترین و استانداردترین نگارخانه های مشهد است که از چند دهه گذشته تا امروز در زمینه هنرهای تصویری، موسیقی و سرود فعالیت داشته است.

وی با اشاره به توجه مقام معظم رهبری به نگهبانی از گنجینه منحصر به فرد هنر معماری، خطاطی و تزیین بناهای حرم مطهر رضوی و ترویج این هنرها عنوان کرد: نگاه تولیت به امور آستانه نگاه فرهنگی است. حتی در کارهای اقتصادی آستان قدس هم رویکرد فرهنگی و هنری غلبه دارد. به همین دلیل کارهای دوره ای موسسه آفرینش های هنری هم متاثر از نگاه خاص تولیت معزز همین رویکرد را در پیش گرفته است. در یک سال قبل دال مرکزی و محور اصلی کارهای موسسه آفرینش های هنری تدوین و تقویت مکتب هنری جدیدی به نام مکتب هنر رضوی است.

حکیمی بیان کرد: در هنرهایی همچون خوشنویسی، نقاشی، معماری و حتی سینما مفهوم سبک و ژانر از دل آثار موجود پدید آمده است. بعنوان مثال ابتدا سینمای وسترن در آمریکا شکل گرفت و آثاری دراین زمینه خلق شد و بعدها منتقدان و نظریه پردازان در فرانسه ژانر سینمای وسترن را تالیف کردند. در آستان مقدس حضرت رضا(ع) آثار هنری گوناگونی به مدت چندین قرن پرورش پیدا کرده است؛ به نحوی که امروز می توانیم از مطالعه مجموعه این آثار نظریه و مکتب هنر رضوی را تدوین نماییم. چشم انداز و مسیر آینده موسسه ترسیم مکتب هنر رضوی از دل گنجینه آثار نفیس هنری است.

وی اظهار داشت: ما تا کنون در این راه نشست های جدی و منظمی برای بازخوانی نظریه مکتب هنر اسلامی برگزار کرده ایم که ادامه خواهد داشت. اساتید مختلفی در چارچوب جلسات ثابت هفتگی به موسسه دعوت خواهند شد تا پیرامون این مساله گفتگو نماییم. مجموعه پژوهشها به تدریج تبدیل به نظریه خواهد شد و بعدها مقدمات شکل گیری مکتب را فراهم خواهدنمود.

مدیر عامل موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی با اشاره به تعطیلی خیلی از کارهای موسسه به دنبال شیوع بیماری کرونا اظهار نمود: کرونا نشست ها، کلاس های آموزشی و کارهای اقتصادی موسسه از قبیل تولید سوغات فرهنگی زائر را تحت تاثیر قرار داد اما خوشبختانه این شرایط به تدریج درحال برطرف شدن است. در این شرایط مسؤلان ذی ربط در حوزه های مختلف تلاش نموده اند تا صدمه های ناشی از بحران اخیر را به حداقل برسانند.

وی با اشاره به چاپ کتاب هایی در مورد بازسازی حرم مطهر، مکتب هنر رضوی و مجموعه اشعار مذهبی ملک الشعرای بهار اظهار داشت: سال قبل مجموعه ای از شاهکارهای ادبی آستان قدس را آماده چاپ کرده ایم و چند پژوهش هم در دست گردآوری است که سال آینده به نتیجه خواهد رسید. همینطور نمایشنامه هایی همچون مجموعه ای از آثار استاد هوشنگ جاوید با محوریت رضوی در دست چاپ است. مجموعه ۱۲ داستان کوتاه رضوی از مرحوم سعید تشکری هم تدوین شده که تلاش می نماییم تا قبل از مراسم چهلم وی به چاپ برسانیم. همینطور پژوهشی پیرامون مجالس تعزیه رضوی از دوره قاجار تا امروز به تلاش مسلم نادعلی زاده در دست چاپ است. این مجموعه حدود ۳۰ تعزیه رضوی را در بر می گیرد و تا بهار سال آینده در ۳۰ جلد آماده چاپ خواهد شد. یک مجموعه ۲ جلدی درباره شاهکارهای هنری آستان قدس در گنجینه زیورآلات و مفاخر تزئینات حرم مطهر تدوین کرده ایم که سال آینده منتشر خواهد شد. علاوه بر این گزیده ای از بهترین تصاویر حرم رضوی از آغاز تاریخ عکاسی در ایران در مرحله جمع آوری سند و آماده سازی است. جلد اول این مجموعه تصاویر قبل از انقلاب را دربر می گیرد و جلد دوم و سوم آن مربوط به سالهای بعد از انقلاب تا کنون است.

حکیمی با اعلان اینکه دستاوردهای موسسه آفرینش ها در زمینه تولیدات هنری غیرمکتوب هم درخور توجه است، بیان کرد: در سال قبل در زمینه تولیدات رسانه ای حدود ۷۰۰ دقیقه فیلم تهیه شده که یک اثر سینمایی و یک سریال ۳۰ قسمتی را در بر می گیرد. این سریال مجموعه ای عروسکی رئال به نام شهر عسل است که با مشارکت شهرداری مشهد در ۳۰ قسمت ۲۰ دقیقه ای آماده شده است. همینطور مجموعه مستندهای انقلاب در آیینه حرم هم در دست تهیه است که در آن جریان انقلاب را از نگاه هنر و عکاسی بازخوانی کرده ایم و چند مصاحبه با اساتید بزرگی انجام داده ایم. کسانی که به نحوی با هنر خود در روند انقلاب نقش آفرینی کرده اند. یک مجموعه ۱۰ قسمتی موشن رئال هم با همکاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ساخته ایم که مربوط به روایت هایی پیرامون حضرت رضا(ع) است. چند اثر دیگر هم با همین تکنیک درباره سردار قاسم سلیمانی تولید شده است. در حوزه انیمیشن چند کار رضوی جدی در دست ساخت و مرحله عقد قرارداد دارد که تا تابستان سال آینده رونمایی خواهد شد.

وی با اشاره به این که در حوزه موسیقی هم کارهای متفاوتی انجام شده اشاره کرد: نمونه آن مجموعه ای از قوالی های رضوی هراتی است که با عنوان قول و قبول گردآوری شده است. در این نام گذاری قول به معنای قوالی و قبول معادل منقبت خوانی های رضوی تعریف شده است. این تولیدات در زمینه موسیقی بی نظیر است. کل قوالی هایی که در طول ۷۰۰ سال در شبه قاره از افغانستان و پاکستان گرفته تا هند و بنگلادش انجام می شود، در منقبت پیامبر(ص)، حضرت علی(ع) و عرفا بوده اما مجموعه قول و قبول منقبت خوانی هایی است که برای نخستین بار برای حضرت رضا(ع) با شعرهایی از شاعران معاصر ایران و افغانستان سروده شده است. این اثر هنری سال جاری در جشنواره موسیقی فجر در فرهنگسرایی ارسباران به اجرا درآمد و بسیار مورد توجه قرار گرفت. آلبوم قوالی ها هم بزودی رونمایی خواهد شد.

مدیر عامل موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی اضافه کرد: کار دیگری به نام آواهای رضوی ایران زمین در زمینه سرود انجام شده است. این اثر موسیقی فولکلور اقوام مختلف ایران با مضمون حضرت رضا(ع) است و موسیقی مناطق مختلف از شمال خراسان و ترکمن صحرا گرفته تا آذربایجان، کردستان، جنوب و دیگر مناطق را در بر می گیرد. ۳۰ گروه از هنرمندان سراسر ایران را برای تولید این اثر دعوت کرده ایم. این مجموعه در هشت بخش منقبت خوانی، سلام خوانی، چاووش خوانی و… آماده عرضه شده است. یک کتاب پژوهشی هم در کنار بخش اجرایی این آواها گردآوری شده که تا حوالی عید آماده رونمایی خواهد شد.

وی با اعلان اینکه موسسه در حوزه سرود هم پیشینه مفصلی دارد، اشاره کرد: در همین زمینه چند سرود به مناسبت سالگرد شهادت سردار قاسم سلیمانی آماده کرده ایم که در بخش ویژه جشنواره موسیقی فجر اجرا شد و در مورد تقدیر قرار گرفت.

حکیمی اظهار داشت: مستندی هم با همکاری سازمان حرم مطهر تحت عنوان قریب به قریب ساخته ایم که روایت بازسازی های حرم مطهر در دوران کروناست. وجه برجسته و هنری این مستند این است که با نگاهی شاعرانه قصه طراحی حرم را از زبان شیخ بهایی، معمار بزرگ آستان حضرت رضا(ع)، روایت می کند. این مستند به کارگردانی صادق رمضانی تولید شده و در مراحل پایانی قرار دارد.

وی برگزاری جشنواره عکس مزارات، برگزاری دوسالانه تذهیب های قرآنی، جشنواره داستان و جشنواره هنر رضوان از دیگر برنامه های این موسسه بیان کرد.

مدیر عامل موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی افزود: متاسفانه نگارخانه رضوان در دوره کرونا تعطیل بود اما در ماه های گذشته بازگشایی شده است. پس از آخر نمایشگاه هنرهای تجسمی و گرافیک فجر از هفته های آتی نمایشگاه هایی برای اکران آثار هنرمندان برگزار خواهیم کرد. محوریت این نمایشگاه ها با خوشنویسی، نگارگری و عکاسی است اما تلاش نموده ایم با نگاهی بازتر امکان حضور هنرهای متنوع را در آن فراهم آوریم.

وی بیان کرد: این موسسه در سال قبل در زمینه طراحی هویت بصری آستان قدس ابتکارات جدیدی داشته که مهم ترین آن طراحی برند مهر است که با عنوان محصولات هنری رضوی روانه بازار خواهد شد. این محصولات از دل آرایه های هنری حرم مطهر رضوی پلی به زندگی روزمره مردم زده است. بیشتر از ۵۰ نوع رکاب انگشتر، زیورآلات، قاب فرش های متفاوت، سوغات فرهنگی و هنری، سازه های دکوراسیون داخلی منازل و هدایای گیفت، آرت و زیورآلات در مجموع حدود ۴۰۰ محصول هنری را تشکیل می دهد که در موسسه طراحی شده و بخشی از آن به مرحله تولید رسیده است. برند مهر برند شاخص محصولات هنری و سوغات هنری شهر مشهد خواهد شد. در روزهای نوروز بخش اول این محصولات در فروشگاه های هنری به فروش خواهد رسید. مابقی این محصولات هم در خط تولید است. هنرمندان موسسه ابتکار جدیدی هم در طراحی تقویم داشته اند. تقویم جدید آستان مجموعه ای از تقویم های پیشین با تکتیک جدید رسانه ای و نگاهی متفاوت می باشد.

حکیمی اضافه کرد: یکی دیگر از دستاوردهای هنری موسسه طراحی کارت پستال های متفاوتی است که با نام کارت پستال سلام تولید شده است. این کارت ها ساختاری چندرسانه ای دارد و از راه کد اسکن به دوربین های زنده حرم مطهر متصل می شود. زائرین می توانند با فعال کردن کد اسکن ازراه دور به زیارت نائل شوند. از راه این کارت پستال ها می توانیم عزیزان مان را به زیارت زنده حرم مطهر دعوت نماییم.

وی افزود: اقتصاد فرهنگ و هنر مورد تاکید و توجه تولیت آستان قدس قرار دارد. هدف تولیت این است که هنرمندان بتوانند از توانایی خود بهره برداری کنند. طی یک سال قبل اقتصاد فرهنگ و هنر موسسه رشد چندصد درصدی داشته است. تولیدکنندگان سوغات فرهنگی مشهد پیشرفت اقتصادی داشته و می توانند از راه عرضه محصولات خود در آینده از راه چرخش اقتصادی بیشتر تولیدات بهتری عرضه کنند. تلاش داریم از راه حمایت های جدی شرایطی فراهم نماییم که زمینه پیشرفت این تولیدکنندگان و دیگر هنرمندان و اساتید برقرار شود. موسسه آفرینش های هنری آستان قدس در زمینه های اقتصادی در کنار هنرمندان است و تلاش می کند به جایگاهی دست پیدا کند که هنرمندان، ادبا و شعرا این مکان را خانه دوم خود بدانند.