نقدی بر سیستم آموزش موسیقی در كشور حتی اساتید شناخته شده موسیقی هم کپی می کنند!

به گزارش پیلانو یک هنرمند موسیقی درباره فقر ملودی در ایران می گوید: «کپی کردن ملودی در سالهای اخیر در آثار اساتید این رشته و آهنگسازان شناخته شده هم دیده می شود.»
«در حقیقت ساخت ملودی یک توانایی است که نمی توان فقط با آموزش آنرا فرا گرفت و قسمتی از آن به ذوق آهنگساز برمی گردد؛ البته مطالعه و تمرین زیر نظر استاد در پرورش این قابلیت نقش دارد. ولی به سبب ضعف سیستم آموزشی این موارد به درستی به دانشجویان آموزش داده نمی گردد.»
مدتی پیش مصاحبه ای با نصرالله داوودی داشتیم که این آهنگساز و منتقد موسیقی، یکی از دلیلهای رعایت نکردن کپی رایت در ایران را فقر ملودی عنوان و اصرار کرد که این مسئله هم در ایران و گاهی در خارج از ایران وجود دارد.
در ادامه این گفت وگوها و گزارش هایی با موضوع کپی رایت، با علی منتظری ـ آهنگساز و مدرس موسیقی ـ که در خارج از ایران به تحصیل موسیقی پرداخته است، صحبتی داشتیم و به لطمه شناسی فضای آکادمیک موسیقی ایران پرداختیم که عمدتاً با نقدهایی از سمت هنرمندان هم راه است.
در ابتدا از منتظری سوال کردیم که با در نظر گرفتن سیستم آموزشی داخل و خارج از ایران در زمینه موسیقی، چه تفاوتی بین دانشجویان این رشته وجود دارد؟ که او به خبرنگار بخش موسیقی ایسنا چنین پاسخ داد: تفاوت ها بسیار است. ولی به نظر من یکی از اشکالات بزرگ در سیستم آموزشی ایران نبودن یک برنامه مدون آموزشی و ضعف در سیستم گزینش دانشجویان است. بیشتر دانشجویان بدون پشتوانه کافی وارد دانشگاه می شوند و این مساله موجب پایین آمدن سطح کیفی آموزش در دانشگاه ها می شود.
او افزود: در خیلی از دانشگاه های خارج از ایران دانشجویان آزمون های مختلف نظریه و عملی را می گذرانند و در صورت ورود به دانشگاه با برنامه های درسی کاملاً مدون و طبقه بندی شده آموزش می بینند. متاسفانه در ایران هر فرد به سبک و روشی که خود می پسندد کار می کند که حاصلش آشفتگی و بی برنامگی در سیستم آموزشی است.
علت وجود فقر ملودی در ایران چیست؟
این هنرمند در پاسخ به این پرسش بیان می کند: طبعاً قسمتی از این مشکل به سیستم آموزشی خصوصاً در حیطه آهنگسازی مربوط می شود. متاسفانه موضوع کپی کردن ملودی به خصوص در سالهای اخیر در آثار اساتید این رشته و آهنگسازان شناخته شده هم دیده می شود. البته ساختن ملودی یک توانایی است که نمی توان فقط با آموزش آنرا فرا گرفت و قسمتی از آن به ذوق و احساس آهنگساز برمی گردد. ولی طبعاً مطالعه آثار و تحلیل آثار موسیقایی مختلف در ژانرها و سبک های مختلف و تمرین مستمر زیر نظر استاد در پرورش این قابلیت نقش مهمی دارد. ولی به سبب ضعف سیستم آموزشی این موارد به درستی به دانشجویان آموزش داده نمی گردد. البته نگرش های متعصبانه و محدودکننده افرادی که در ژانرهای مختلف کار می کنند و در محدوده خاصیت های آن ژانر باقی مانده اند، اجازه خلاقیت چندانی را به دانشجویان نمی دهد.
سیستم آموزشی ایران به چه اصلاحاتی نیاز دارد؟
منتظری پاسخ می دهد: نبود یک برنامه مدون آموزشی و نگرش های متعصبانه از موارد مهم ضعف در سیستم آموزشی است. بطورمثال در حوزه نظریه و هارمونی هیچ منبع درسی، کلاس بندی و سطح بندی مشخصی وجود ندارد و هر فرد به شیوه دلخواه خودش عمل می کند. در صورتیکه در دانشگاه های خارج ایران همه موارد برمبنای منابع درسی مشخص و در ترم های مشخص آموزش داده می شود؛ البته شیوه های آموزشی در ایران هم عموما متدهای کهنه و ناکارآمدی هستند. کمبود امکانات اجرائی هم از دیگر عوامل بازدارنده است.
این هنرمند اشاره کرد: در دانشگاه های خارج از ایران هر دانشگاه حتی دانشگاه های کوچک هم دست کم یک ارکستر سنفونیک و گروههای سازی مختلف دارند و دانشجویان همیشه درحال تمرین، اجرا و شرکت در برنامه ها و فستیوال های مختلف هستند. ولی در ایران متاسفانه دراین زمینه کمبود بسیار وجود دارد.
استاد تحصیلکرده و باتجربه در رشته موسیقی کم است
منتظری با مقایسه فضای آکادمیک رشته موسیقی در ایران و خارج از کشور بیان کرد: یکی از موارد مهم درباره فضای آکادمیک، کمبود شدید اساتید تحصیلکرده و باتجربه در رشته های مختلف موسیقی است. در هیچ جای دنیا کسی با مدرک فوق لیسانس امکان تدریس در دانشگاه را ندارد و در بهترین حالت، ممکنست بعنوان استادیار از او استفاده گردد. از طرفی میزان کارهای عملی و اجرائی دانشجویان در دانشگاه ها، کم، ناکافی و ناکارآمد است. البته قسمتی از دلیلهای این مشکل هم علاوه بر مشکلات آموزشی، به شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه مربوط می شود. به نظرم رشته موسیقی در ایران هنوز به روش اهتمام و خطا پیش می رود. در بعضی گرایش ها شناخت بسیار کم و گاهی نادرست وجود دارد؛ مانند رشته های رهبری ارکستر، اتنو موزیکولوژی و موزیکولوژی. در حوزه نوازندگی هم در مورد برخی از سازهای ارکستر، کمبود و ضعف آموزش و منابع وجود دارد.
او اشاره کرد: در ایران منابع و به تبع آن متدهای آموزشی هم قدیمی است. در خارج از ایران همانطور که اشاره شد منابع درسی کاملا مشخصی وجود دارد که ازطریق یک تیم مجرب و توانمند تالیف شده اند و هرسال هم تجدید نظر، تصحیح یا به اصطلاح update می شوند. علاوه بر این اساتید هم مدام درحال به روز کردن متدهای آموزشی خود هستند. در نتیجه سیستم آموزشی به یک سیستم پویا و در حرکت رو به جلو تبدیل می شود.
آموزش تئوریک موسیقی در حد حل چند مساله روی کاغذ!
«در فضای آموزش موسیقی در خارج از ایران تا چه حد فضای نظریه و تا چه فضای عملی درگیر است؟»؛ این هنرمند در پاسخ اظهار داشت: این یکی از با اهمیت ترین موارد تفاوت آموزش موسیقی در ایران و خارج از ایران است. در ایران در کلاس های نظریه فقط به تعریف مباحث تئوریک و حل چند مساله روی کاغذ اکتفا می شود. همانطور که در کلاس های عملی و آموزش ساز، آموزش های تئوریک لازم جدی گرفته نمی گردد. حال آنکه در خارج از ایران آموزش های عملی و تئوریک پا به پای هم ارائه می شوند؛ بطورمثال در کلاس های نظریه حتما موارد تئوریک همراه با اجرای عملی مثال ها با پیانو و حتی بصورت اجرای گروهی و خواندن گروهی با مشارکت خود دانشجویان ارائه می شود. در این شکل دانشجویان مصداق های عملی مباحث تئوریک مطرح شده را می شنوند و تحلیل می کنند که این بهترین شیوه آموزش مباحث تئوریک است. در کلاس های عملی ساز و همنوازی هم آموزش های تئوریک و آموزش تجزیه و تحلیل قطعات جزو موارد لازم آموزش شمرده می شود.
به گزارش پیلانو به نقل از ایسنا، درباره علی منتظری می توان اظهار داشت که او آهنگساز و مدرس موسیقی و دارای مدارک تحصیلی چون فوق لیسانس آهنگسازی از دانشگاه براندون کانادا، دکترای آهنگسازی از دانشگاه تگزاس تک آمریکا، فوق لیسانس نظریه موسیقی از دانشگاه نورث تگزاس و فوق لیسانس آهنگسازی از دانشگاه هنر است. از سوابق اجرائی این هنرمند نیز می توان به حضور بعنوان نوازنده تار و بم تارگروه های موسیقی شهر اصفهان از سال ۱۳۷۶، نوازنده بم تار و تنظیم کننده گروه Borderless band و… اشاره نمود.
همین طور تعدادی از آثاری که این هنرمند آهنگسازی آنها را برعهده داشته است شامل – تصاویر (برای پیانو)، ۲۰۰۹دوتابلو برای ارکستر سنفونیک، دوئت برای ویلن و ویلنسل، ۲۰۰۵، مینیاتور (برای پیانو) ۲۰۰۵، – ستایش (براساس شعری از شفیعی کدکنی) ۲۰۰۵ و… می شود.
علی منتظری

منبع: pilano.ir