در یک نشست مجازی مطرح شد؛ انتقاد از فقدان قوانین مناسب در حوزه هنر

نشست تجلی آرمان های انقلاب اسلامی از منظر هنرهای اسلامی و صنایع خلاق به میزبانی دانشگاه سوره با حضور سید مجتبی حسینی معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجرا شد.

به گزارش پیلانو به نقل از روابط عمومی معاونت هنری وزارت ارشاد، سعید زاویه مدرس دانشگاه، مینا صدری مدرس دانشگاه به همراه سید محمد مجتبی حسینی معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشست تخصصی که به همت دانشگاه سوره تهران به دبیری مهران هوشیار برگزار شد، از «تجلی آرمان های انقلاب اسلامی از منظر هنرهای اسلامی و صنایع خلاق» سخن گفتند.
معاون هنری وزیر ارشاد و طرح یک انتقاد پژوهشی
در ابتدای این جلسه سید مجتبی حسینی، معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار داشت: کشور ما حدود یک درصد از خاک و یک درصد از جمعیت جهان را دارد اما میراث دار ۱۰ درصد از مواریث فرهنگی است. باتوجه به ترکیب جمعیتی قرون گذشته می توان دریافت که چه پشتکاری سبب شده چنین سهم ثمینی از آثار فرهنگی و هنری برای امروز به یادگار بماند. فرهنگ و هنر یکی از صفاتی است که کشور ما را در جهان با آن می شناسند، و در هر گوشه و هر دوره تاریخی کشور ما مملو از آثار فراوان بوده و هست. در زمینه هنر در ۴۰ سال قبل کشور ما از جنبه هایی رشد و پیشرفت شایان توجهی داشته است اما متاسفانه به سبب اینکه عمدتا در زمینه هنر مباحث بیشتر بصورت بیان کلیات و کیفیت مورد توجه بوده است و پیمایش جدی در حوزه هنر انجام نشده است، گاهی اوقات موضوع گرفتار کژتابی هایی می شود و آمار و اطلاعاتی که از پهنه هنر لازم است تا برمبنای آن برنامه ریزی و شرایط هنر تمهید شود، فراهم نشده است.
وی اضافه کرد: یکی از اقداماتی که از حدود سه سال پیش در معاونت هنری، مورد توجه قرار گرفت استخراج آمار و اطلاعاتی بود که روشن کند هنر در چه شرایطی قرار دارد، چه خاصیت هایی دارد و پراکنش علاقه مندان هنر از در مناطق جغرافیایی و گروه های مختلف چگونه است. در سه سال قبل قسمتی از این اطلاعات کنار هم قرار گرفت تا بتواند تا حدودی تصویری نزدیک به واقعیت از هنر ارائه کند و برمبنای آن شرایط متناسب با خاصیت ها و ضرورت های هنر طراحی شود. در صورتیکه در ابتدای انقلاب اسلامی تعداد دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی هنر در کشور کمتر از ۱۰ مرکز بوده، امروز به بالای ۲۵۰ مرکز بالا رفته با توجه به این که جمعیت کشور در طول این مدت حدود دو و نیم برابر شده است. در سال ۱۳۶۷ جمعیتی بیش از ۵ هزار ۶۳۰ نفر در دانشگاه های هنر تحصیل می کردند که این آمار در سال ۱۳۹۷ به ۲۹۶ هزار و ۱۱۰ نفر رسیده است. در سال ۱۳۶۷ تعداد آموزشگاه های آزاد هنری کمتر از ۷۰۰ آموزشگاه بوده و در سال ۱۳۹۷ به شش هزار آموزشگاه رسیده است و امروز ۶۳۲۸ آموزشگاه آزاد هنری در کشور وجود دارد.
معاون هنری وزیر ارشاد: وقتی منابع انسانی هنر بالا رفته، منابع اعتباری که باید بر موضوعات هنر تقسیم می شده، کاهش داشته است نقدهای وارده به اعتبار و بودجه هنر درست است
معاون هنری وزیر ارشاد اظهار داشت: در ۴۰ سال قبل حدود یک و نیم میلیون نفر فارغ التحصیل هنر از دانشگاه ها هستند که از بین آنها حدود ۴۷۰ هزار نفر فارغ التحصیل گرافیک هستند. برمبنای مرکز آمار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۸۵ حدود ۱۳۰۰ نمایشگاه هنرهای تجسمی برگزار شده که این تعداد در سال ۱۳۹۷ به ۴ هزار و ۲۵۷ نمایشگاه در سال رسیده است. در سال ۱۳۸۵، سه هزار عنوان نمایش و ۶۰۰ کنسرت موسیقی در کشور اجرا شده و در سال ۱۳۹۷ تعداد ۷ هزار و ۱۹۸ عنوان نمایش روی صحنه رفته و ۵ هزار ۶۱۸ کنسرت اجرا شده است. نسبت فارغ التحصیلان هنر در کشور ما هم به کل فارغ التحصیلان دانشگاه ها حدود ۸ درصد است در صورتیکه این نسبت در کشورهایی مانند هلند، سوئد، فرانسه و آلمان کمتر است. مجموع منابع انسانی هنر غیر از برنامه هایی مانند اجرای موسیقی، نمایش و برگزاری نمایشگاه، سبب افزایش تعداد جشنواره ها شده است که گاهی جشنواره ها نقش مهمی در معرفی هنرمندان به ویژه هنرمندان جوان داشته اند و گاهی تعدد و تکثر آنها به صدمه ای بعنوان جشنواره زدگی تبدیل گشته است. در سال ۱۳۹۷ تعداد جشنواره های هنری (تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی و مد و لباس) ۴۴۸ جشنواره و در سال ۱۳۹۸ تعداد ۳۶۴ جشنواره بوده است. سالن های هنری و امکانات نیز در این سال ها بالا رفته و امروز حدود ۱۴۰۰ موسسه هنری تک منظوره، بیش از ۵۵۰ نگارخانه، بیش از ۷۵۰ گروه تئاتر و ۱۰۵۰ سالن تئاتر وجود دارد.
حسینی درباره اعتبار هنر اظهار داشت: در کنار ثروت باارزش توسعه انسانی و برنامه ها و رویدادهای هنری اما همچنان نقدهایی به اعتبار و بودجه هنر مطرح می شود که نقد درستی است از این منظر که اعتبار هنر به سیاق سالهای قبل که خانواده هنر به این گستردگی نبود، بالا رفته اما این افزایش در تناسب با گستره تاثیرگذاری و منابع انسانی هنر نبوده است. وقتی منابع انسانی هنر بالا رفته، منابع اعتباری که باید بر موضوعات هنر تقسیم می شده، کاهش داشته است. در حوزه فرهنگ و هنر، گردشگری و تربیت بدنی ۲ تا ۵/۲ درصد بودجه کشور تامین شده و از این مبلغ اعتبار ۲۲ درصد در اختیار فرهنگ و هنر است. که از میزان بودجه فرهنگ و هنر حدود یک سوم به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعلق می گیرد. در حقیقت اعتبار و بودجه حوزه هنر (تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی و مد و لباس) کمتر از یک صدم درصد اعتبارات عمومی کشور است. بدین سبب زمانی که با یک خانواده گسترده در هنر روبه رو هستیم، این اعتبار عدد نارسایی است.
حمایت از هنر اتفاق نخواهد افتاد مگر…
وی در بخش دیگری از این جلسه به موضوع اقتصاد هنر اشاره نمود و توضیح داد: اقتصاد هنر از حوزه هایی است که در سالهای اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. اقتصاد هنر باتوجه به نیاز به سرمایه کمتر نسبت به خیلی از حوزه های دیگر، بازگشت سرمایه در دوره کوتاه و ارزش افزوده فراوان یکی از اقتصادهای نزدیک به اقتصاد مقاومتی است که در شرایطی مانند امروز می تواند استراتژی قابل توجهی باشد و باید به موضوع هنر از این منظر توجه کرد. از طرف دیگر خیلی از نیازهای هنر در قالب های تدوین یافته ارائه نشده است و هنرمندان نیز در این سال ها بیشتر به آموزش هنر پرداخته اند و راه های دیگر اقتصاد هنر کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
معاون هنری وزیر ارشاد اشاره کرد: پشتیبانی از هنر اتفاق نخواهد افتاد مگر قوانین متناسبی درباره توسعه هنر، کارهای هنری و صنایع وابسته به آن تدوین شود. ما در هنر با فقدان قوانین مناسب مواجه هستیم. بعنوان مثال هنرمندان در زمینه عرضه آثار باید قوانین روشنی برای مالیات داشته باشند و مالیات ارزش افزوده در عرصه هنر نیازمند بازبینی است و قوانینی برای بیمه بیکاری و پوشش بیمه ای آثار هنری نیازاست.
رسانه سطح هنری و فرهنگی ما را نشان نمی دهد
در ادامه این جلسه نیز، سید سعید احمدی زاویه در ابتدای سخنان خود از حضرت امام خمینی (ره) یاد کرد و اظهار داشت: امام راحل موجب شدند امروزه ما با آرامش به حیات خود ادامه دهیم و همیشه آن چیزی که به آن افتخار می نماییم، مربوط به همین تاریخ است که مرهون اعمال خلاقانه است.
وی درباره تنگناهای خلاقیت در عرصه هنرهای سنتی اضافه کرد: خلاقیت پدیده ای بسیار باارزش است که در خیلی موارد خلاقیت همان نوآوری تلقی می شود در صورتیکه این دو مفهوم متفاوت می باشد، ما در حقیقت بیش از صد تحلیل متفاوت از خلاقیت می توانیم در آراء دیگران پیدا نماییم. بعنوان نمونه فرانکن در کتاب انگیزه انسانی سه دلیل انگیزه افراد برای خلاقیت را بیان کرده است که نیاز به تحرک جدید، نیاز به انفعال ایده ها و نیاز به حل مشکلات دارد.
احمد زاویه: ما خلاقیت را در میان هنرمندان کشتیم و این وضعیت مناسب نمی باشد یکی از دلایلش گماردن کسانی بود که در سیستم مدیریتی حضور داشتند که نه فقط خلاق نبودند بلکه کارنامه مناسبی هم ارائه ندادند احمدی زاویه در ادامه به نقش هنرمندان در خلاقیت اشاره نمود و اظهار داشت: اگر ما بخواهیم نقش هنرمندان را بررسی نماییم، رسانه سطح هنری و فرهنگی ما را نشان نمی دهد ولیکن اصلأ قابل استناد نیست؛ مقصر وضعیت موجود هم وزارت ارشاد نیست بلکه مشکلی است که به خاطر عدم توجه و عدم خلاقیت به وجود آمده است به همین دلیل پیتر برگر، بیش از صد تحلیل در مورد خلاقیت بیان کرده که شامل پروسه حساس شدن به مشکلات و کمبودها جستجوی چاره، ایجاد حدس و آزمایش و موارد دیگر که قابل تأمل می شود.
وی به تعریف خیال و تخیل پرداخت و اضافه کرد: گریگوری کوری می گوید ما یک خیال داریم یک تخیل، هنرمندان باید کار کنند تا بتوانند تخیلات خودرا بروز دهند ما خیال می نماییم که داریم کار موسیقی، تئاتر یا هر هنری انجام می دهیم اما این چنین نیست چونکه ذوق و خلاقیت ها کاهش پیدا کرده و در آخر باید اظهار داشت: صنایع دستی، معرف مناسبی برای نمایش خلاقیت بالا و کم هستند.
احمدی زاویه اذعان کرد: ما خلاقیت را در میان هنرمندان کشتیم و این وضعیت مناسب نمی باشد یکی از دلایلش گماردن کسانی بود که در سیستم مدیریتی حضور داشتند که نه فقط خلاق نبودند بلکه کارنامه مناسبی هم ارائه ندادند و ما باید در فرهنگمان، میل به دانستن را پرورش دهیم.
نقش بانوان نگارگر و آرمان های انقلاب اسلامی
مینا صدری بعنوان آخرین سخنران این جلسه درباب نقش بانوان نگارگر و آرمان های انقلاب اسلامی اظهار داشت: نگارگری بعنوان یکی از هنرهای اصیل ایرانی که مصور کننده های رویدادهای اجتماعی و مذهبی و واقعیت ها بوده است، تعدادی از آثار به جا مانده و مکاتب نشان میدهد که زنان نقش موثر و فعالی در تاریخ هنر داشته اند و نقطه نظرهای قابل تأملی به دست می آوریم که در دوره انقلاب اسلامی نیز اتفاق افتاده است.
وی با اشاره به اینکه اسم هنرمندان زن نگارگر از قرن ۱۰ یعنی دوره صفویه ثبت شده است اضافه کرد: در دوره انقلاب اسلامی با راه یافتگی به نمایشگاه های تخصصی مشاهده می شود که بیش از ۳۰۰ بانوان نگارگر داریم و ما پیش از انقلاب عناوینی که به شهادت و پاسداری بپردازد را نداشتیم.