موسیقی فجر ۳۴ در آینه مهر؛ شرایط خوبی در تقویت گوش شنیداری نداریم، انتقاد از چند اتفاق ناخوش
پیلانو: تاثیر تحولات فرهنگی و اجتماعی موسیقی ایران عنوان چهارمین نشست تخصصی بخش پژوهشی سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر بود که با حضور ۲ مدرس مطرح دانشگاهی در تالار وحدت تهران اجرا شد.
به گزارش پیلانو به نقل از مهر، چهارمین نشست تخصصی «گفتمان چهل سالگی موسیقی فجر» شنبه شب ۲۷ بهمن ما با سوژه «تاثیر تحولات فرهنگی و اجتماعی موسیقی ایران» با حضور اسماعیل بنی اردلان مدرس دانشگاه و پژوهشگر و نکیسا هدایت زاده مدرس دانشگاه با مشارکت بخش پژوهش سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر و شبکه رادیویی «گفت و گو» در طبقه سوم تالار وحدت تهران اجرا شد.
هنر برای ایرانیان یکی از نمادهای نزدیکی با خداست
رضا مهدوی دبیر بخش پژوهش سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر و کارشناس برنامه «سازبانگ» در ابتدای این نشست بیان کرد: بحثی که امشب مد نظر قرار دادیم دربرگیرنده جوانب زیادی است که می تواند در کشور رو به توسعه ایران بعنوان یکی از مهم ترین مباحث بررسی شود و ما امشب از شما بزرگواران می خواهیم تا درباره تاثیر تحولات فرهنگی و اجتماعی موسیقی ایران نظرات خودرا عرضه کنند.
اسماعیل بنی اردلان سپس صحبت های مهدوی ضمن نمایش تعاریفی از فرهنگ و نسبت آن با موضوعات هنری اظهار داشت: پیش از هر چیزی که می خواهم بگویم که فهم ما از فرهنگ چیست ؟ فرهنگ از نظر ما ایرانیان تاریخ تلاش معنوی مردم سرزمین ایران است که حدودا بیان گر احوال روحی انسان ها را نشان داده است. این مساله به صورتی نسبت ما با رحمت الهی را نشان داده است. این نسبت که اسم آن رحمت الهی است سازنده فرهنگ ماست که نماد آن برای انسان قابل فهم می شود. وقتی ما از هنر صحبت می نماییم پس طبیعتا از فرهنگی صحبت می نماییم که در برگیرنده دیانت است. از این سو ایرانیان بوسیله هنر توانستند معنویت با خداوند را از این طریق همگانی کنند. هنر نزد ما ایرانی ها کاری به مثابه کشف است بدین سبب تلاش ایرانیان در حوزه هنر مصادقی از فرهنگ است که هنرمند در آن حجاب ها را برمی دارد تا به خداوند نزدیک شد. وجه اشتراک همه هنرها از موسیقی گرفته تا هنرهای دیگر در این است که همه بیان گر حس وحدت است که ما را به توحید دعوت می کند.
وی در ادامه صحبت های خود پیرامون مواجهه مردم با موسیقی و تحولات اجتماعی در این حوزه طی دهه های مختلف بیان کرد: اساسا هنر همچون موسیقی در مرحله اول جنبه تعلیمی دارد. در اینجا جامعه به هنر احتیاج دارد تا انسان را از روزمرگی و نا آرامی ها به فکر و ارامش برساند بدین سبب موسیقی در سنت ما کارکرد طبیعت را دارد که حس آرامش در آن ما را با پرسش وادار کرده و ما را از هیاهوهای دنیوی خارج می کند. در این راه اساسا موسیقدان و هر هنرمند دیگری دراین راه تمام تلاش خودرا به کار می گیرد تا تمام مولفه هایی که برای کشف حقیقت دست پیدا می کند را به مخاطب خود القا کند.
اهالی موسیقی همیشه در جامعه تاثیرگذارند
نکیسا هدایت زاده مدرس دانشگاه هم درادامه صحبت های بنی اردلان به سوژه تحولات فرهنگی و اجتماعی موسیقی ایران اشاره نمود و توضیح داد: بطور حتم موسیقی همواره با فرآیندهای اجتماعی ارتباط دارد. در این چهل سال ما شاهد فرآیندهای اجتماعی متغیر بودیم که برمبنای آن پدیده های فرهنگی موسیقی را باز گرفتار تغییر کرده است. اگر بخواهیم ابتدای انقلاب را در نظر بگیریم موسیقی بعنوان تهییج کننده مردم برای انقلاب نقش موثری ایفا کرد. ما دیدیم موسیقی در دوران دفاع مقدس هم نقش بسیار پررنگی داشت. در دوره سازندگی موسیقی بود که به کمک نیاز جامعه به آرامش آمد، این موسیقی در دوره اصلاحات سبب شکوفایی موسیقی پاپ شد و تا به امروز که به سبب رسانه های مختلف، موسیقی همچنان پویاست و بستر اجتماع را برای پیشبرد اهداف اجتماعی را تغذیه می کند. در این راه هنرمندان همیشه جزو نخستین کسانی بودند که نقش پیشگامان تحولات اجتماعی را ایفا کرده و با ذوق و خلاقیتی که داشتند روی جامعه پیرامون خود تاثیر می گذاشتند.
متاسفانه در تلویزیون شرایط خوبی حکمفرما نیست و گاهی موسیقی هایی تولید یا پخش می شود که تناسب چندانی با ارتقای گوش شنیداری مردم ندارد.اسماعیل بنی اردلان در ادامه این نشست به نقش موسیقی اصیل ایرانی در حوزه تحولات اجتماعی میان مخاطبان اشاره نمود و اظهار داشت: موسیقی اصیل ایرانی با حقیقت وجودی ما پیوند دارد و شما نمی توانید این حقیقت را در نسبت خاصی قرار دهید. شما می بینید که ایرانیان در این حوزه دارای پیشرفت های زیادی هستن دو این اصولی است که مخاطب را به سمت خود جلب کرده و اداراکات حسی او را تحریک می کند. همین سوژه سبب تحول و رسیدن به تذکره و تاملی می کند که ما تجلی آنرا در تحولات اجتماعی می بینیم. یکی از مهم ترین مصداق های این مساله واقعه عاشوراست که تجلی گاه این هنر ناب ایرانی است که هم هنرمند و هم تحولات اجتماعی نقش اساسی را برای مخاطب ایفا می کند.
این مدرس دانشگاه اشاره کرد: دانش را نمی توان انکار کرد و طبیعتا امکانات جدید این فضا را فراهم می آورد که بیان هنرمند بیشتر و گسترده تر شود. اما فراتر از این امکانات سوژه تربیت است که باید توسط این ابزار قدرتمند به پیشرفت هایی در عرصه فرهنگ و هنر برسیم. اگر اهمیت دادن به بازشناسی میراث گذشته نداشته باشیم آینده را نمی توانیم به خوبی هدایت نماییم. این امر در جامعه ای که مادی تر شده نقش هنرمندان را دوچندان می کند. هنرمندان وقتی این معرفت را پیدا کنند اساسا ابزار هم می تواند نقش مهمی را در این چارچوب ایفا کند.
نکیسا هدایت زاده هم در ادامه صحبت های بنی اردلان توضیح داد: بحث موسیقی در اخلاق هم یکی از موارد مهمی در حوزه تحولات اجتماعی است که می تواند بعنوان یک قدرت در چارچوب انتزاعی ترین هنر نقش مهمی را ایفا کند. شما می بینید که موسیقی از همان آغاز انقلاب تا کنون پررنگ تر از همه هنرها تاثیرات خودرا در حوزه تحولات اجتماعی انجام داده است و می توان اظهار داشت که تاثیر گذاری این هنر بیشتر از همه هنرهاست.
رضا مهدوی در این بخش از نشست بود که به سوژه تاثیر گذاری موسیقی های امروزی در فرایند های اجتماعی و نقش مثبت ومنفی آن در تهییج اجتماع اشاره نمود و از کارشناسان حاضر خواست نظر خودرا پیرامون این مساله عرضه کنند.
وقتی موسیقی به جنبه تعلیمی و تربیتی کمتر توجه می کند
اسماعیل بنی اردلان در این بخش اظهار داشت: طی چند ساله اخیراتفاقات خوبی در حوزه پژوهش های دانشگاهی صورت گرفته که همین سوژه اتفاق مبارکی است و سبب ایجاد خط های جدید فکری است که نشات گرفته از توجه نسل جوان برای جهانی شدن است. اما همان طورکه گفتم غلبه ای که جهان در حوزه مادی شدن دارد دامن ما را هم گرفته و شما می بینید موسیقی به جنبه تعلیمی و تربیتی کمتر توجه می کند. بااینکه در دوران مختلف انقلاب اسلامی تاثیر موسیقی را در شور درست می بینیم اما مدتی است که موسیقی در شعر دارای ضعف های زیادی شده است و خوشبختانه همین نقدها باعث شده که پرسش ایجاد شود. همین درک بسیار خوبی است این یعنی ما آگاهی پیدا کردیم که امیدوارم مسیرش به سمت تولید موسیقی درست و با کیفیت هدایت شود.به نظر من در همین جشنواره ها طرح این مسائل موجب می شود که شما پرسش هایی را ایجاد کند. البته که پاسخ به این پرسش ها چندان دارای اهمیت نیست اما همین که فضایی به وجود آمده که دراین زمینه پرسش ایجاد شود اتفاق ارزشمندی است.
نکیسا هدایت زاده باز در ادامه صحبت های بنی اردلان بیان کرد: با عنایت به شرایط فعلی جامعه اساسا تاثیرپذیری از بیرون جامعه باز اتفاق افتاده است ما باید بدانیم که در این زمینه کوتاهی هایی صورت گرفته که تاثیرات آنرا امروز در جامعه خودمان می بینیم. متاسفانه ما در این زمینه آموزش های درستی را به مردم ندادیم و شما می بینید خیلی از مخاطبان هنرمندان غربی را بیشتر از هنرمندان ایرانی به واسطه پررنگ شدن تبلیغات می شناسند. ما باید اموزش را نه حتی تخصصی بلکه برای نسل جوان آغاز نماییم که آنها با موسیقی ایرانی ما بیگانه نشوند و بطور حتم قسمتی از قوی ترین ابزار تبلیغ کشورمان موسیقی است. اما متاسفانه ما در حال باز کردن مجال برای ورود موسیقی غربی به ایران هستیم که تبدیل به جریان قالب ما شده است. البته با ثبت سازهای ما به نام ایران در لیست معنوی یونسکو اتفاقاتی افتاده اما شما می بینید خیلی از فرهنگ ها در تلاشند که به صورت کاذب فرهنگ خودرا جایگزین فرهنگ ما کنند. ما اگر در این حوزه عجله نکنیم اساسا با مشکلاتی مواجه می شویم. ما باید موسیقی ردیف دستگاهی ایران را بدانیم و این مایه تاسف است که در کلاس دانشگاه دانشجو خوانندگان غربی و آثارشان را می شناسند اما هیچ گونه آشنایی با موسیقی اصیل خودمان ندارد.
رسانه ها در تقویت گوش شنیداری ضعیف عمل کردند
وی اظهار داشت: موسیقی همیشه همراه همه انقلاب ها بوده و شما می بینید که با نام بردن خیلی از انقلاب ها همه این انقلاب یک پیشینه صوتی در ذهن ما شکل می گیرد. به اعتقاد من این موسیقی بوده در بسیاری موارد مردم را در روزهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی به خیابان ها برای تظاهرات کشانده و سبب شکل گیری جریان موثری برای پیروزی انقلاب اسلامی ایران شده است.
این مدرس دانشگاه در بخش پایانی صحبت های خود با اشاره به راهکارهای توسعه کیفیت در حوزه موسیقی توضیح داد: کلید حل این معما آموزش است یعنی اگر شما ذائقه شنیداری مخاطب را تربیت کنید، اساسا مخاطب هم برای شنیدن موسیقی عادت می کند. به عبارتی گوش او تربیت می شود برای شنیدن موسیقی خوب که حتی خودش از موسیقی های مخرب گریزان می شود.
بنی اردلان درباره نقش رسانه در تقویت گوش شنیداری مخاطبان برای شنیدن موسیقی درست اظهار نمود: اگر رسانه ها روز به روز در حال گسترش هستند نباید نگران عوارض آن بود. خود دانش می تواند کمک بسیار خوبی به تقویت گوش شنیداری مخاطبان داشته باشد. متاسفانه رسانه های ما در این حوزه ضعیف هستند گویی اینکه مدیریتی در این حوزه خصوصاً در تلویزیون وجود ندارد. گرچه در رادیو اتفاقات خوبی افتاده اما متاسفانه در تلویزیون شرایط خوبی حکمفرما نیست و گاهی موسیقی هایی تولید یا پخش می شود که تناسب چندانی با ارتقای گوش شنیداری مردم ندارد.
