نگاهی به یک حلقه گمشده در صنایع دستی این در شیشه ای کی باز می شود؟

پیلانو: رییس پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری معتقد است: تمام تشکیلاتی که در اختیار صنایع دستی بود از او گرفتند و معاونت ابتری به سازمان میراث فرهنگی اضافه کردند؛ از این معاونت چه کاری برای صنایع دستی کشور ما برمی آید؟
سید عبدالمجید شریف زاده در گفت وگو با ایسنا، درباره ی حلقه گمشده بین پژوهشکده هنرهای سنتی و معاونت صنایع دستی اظهار نمود: مشکل اصلی ساختاری است. در مجموعه ای با عنوان هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی بحث حفظ، احیاء، پژوهش و آموزش مطرح بود. جای دیگری هم با عنوان سازمان صنایع دستی فعالیت می کرد که وظیفه آن در حوزه محدودتری از هنرهای سنتی بود. وقتی صحبت از هنرهای سنتی است، گسترده تر و عام تر از صنایع دستی است و صنایع دستی بخشی از هنرهای سنتی ماست.
او ادامه داد: بخشی از وجهه تولید و تکثیر هنرهای سنتی ما، بیشتر از وجهه هنری است؛ یعنی وقتی صحبت از هنرهای سنتی می شود، نمایش های آئینی، بومی و مذهبی، موسیقی مقامی و سنتی را هم دربرمی گیرد. هنرهای سنتی حتی به هنرهای وابسته به معماری، کتابت، خوشنویسی، نگارگری و هنرهای صناعی هم می پردازد.
رییس پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به اینکه هنرهای سنتی به هنرهای صناعی یا صنایع دستی هم می پردازد، اضافه کرد: وجهه هنری در هنرهای صناعی بیشتر می گردد اما وجهه تولید در صنایع دستی بیشتر است. در تعریف شورای جهانی صنایع دستی هم این طور تعریف شده که صنایع دستی باید آثاری باشد که عمده کار آن با دست صورت گیرد و در آن فرهنگ، هنر و خلاقیت آن منطقه وجود داشته باشد. همینطور به صورت محدود قابل تکرار و تکثیر هم باشد. یعنی زمانی که سفالی ساخته می گردد قابلیت آن را داشته باشد که چند نمونه از آن تولید شود تا مردم هم بتوانند آن را بخرند.
شریف زاده با اشاره به اینکه قابلیت تکرار در هنر برای هنرهای سنتی معنا ندارد، افزود: بنابراین عنوان صنعت برای صنایع دستی به کار برده شده و از آن با عنوان « Handicrafts» یاد می کنند. صنایع دستی وجهی از آثاری است که با دست ساخته می گردد و قابلیت تکرار هم دارد.
او با بیان اینکه سازمان صنایع دستی و پژوهشکده هنرهای سنتی در محدوده فعالیت های خود دو سازمان جدا از هم بودند که با ورشکستگی سازمان صنایع دستی به دلایل مختلف و بدون شناخت، آن را به سازمان میراث فرهنگی ملحق کردند و معاونت صنایع دستی را شکل دادند، اظهار داشت: تمام تشکیلاتی که در اختیار صنایع دستی بود، از او گرفتند و معاونت ابتری به سازمان میراث فرهنگی اضافه کردند. از این معاونت چه کاری برای صنایع دستی کشور ما برمی آید؟ در حالیکه نمی تواند انتظارات هنرمندان را برآورده کند، همینطور امکانات و اختیاراتی هم ندارد.
رییس پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اظهار نمود: تشکیلاتی که به درستی برای سازمان صنایع دستی چیده شده بود، به علت مدیریت های نادرست لطمه خورد و تبدیل به معاونتی شد که برای این کار تعریف نشده بود. کاری که بدون کارشناسی انجام شد مثل وزارتخانه ای که مقرر است راه اندازی کنند. من معتقدم با کاری که انجام می دهند، وضعیت بدتر از قبل خواهد شد.
شریف زاده ادامه داد: در چنین فضایی پژوهشکده ای با عنوان هنرهای سنتی داریم که مبحث اصلی آن کار پژوهشی، حفظ و احیا هنرهای سنتی است که تنها به صنایع دستی محدود نمی گردد بلکه شامل همه هنرهای سنتی می گردد. بخشی از کاری که ما انجام می دهیم می تواند با آنچه که در معاونت صنایع دستی اتفاق می افتد، ارتباط داشته باشد. اما به علت نداشتن ارتباط درست و تشکیلاتی بین معاونت صنایع دستی، پژوهشگاه و پژوهشکده هنرهای سنتی، این همکاری اتفاق نیفتاده است.
او اظهار داشت: ما یکسری پژوهش هایی داریم که می توانیم آن را در اختیار معاونت صنایع دستی بگذاریم. قاعدتا این معاونت هم باید آنچه را که در حوزه پژوهشی می خواهد به ما سفارش دهد که انجام دهیم. در واقع پژوهشگاه، مغز متفکر سازمان میراث فرهنگی است و در این مجموعه کار علمی و پژوهشی اتفاق می افتد. سازمان صنایع دستی همه چیز را از دست داده است، افرادی که باید باشند در آن بخش حاضر نیستند و تشکیلاتی که باید در این زمینه کمک رسان باشد، وجود ندارد. در نهایت صنایع دستی ما در دوره فعلی لطمه بسیار شدیدی خورده است.
رییس پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری درباره اینکه آیا تا کنون سفارش پژوهشی از جانب معاونت صنایع دستی با پژوهشکده هنرهای سنتی انجام شده است؟ توضیح داد: به تازگی این ارتباط برقرار شده و با دوستانی که در معاونت صنایع دستی فعال می باشند ارتباط نزدیک تری برقرار کردیم. از آنها خواستیم مواردی که مورد نظرشان هست را به ما اعلام کنند. اما این ارتباط شخصی است و ارتباط تشکیلاتی برای این کار درست نشده است.
او درباره اینکه در این ارتباط آیا همچنان درِ شیشه ای بین پژوهشکده و معاونت صنایع دستی بسته است؟ توضیح داد: این مورد همچون مواردی است که از زمانی که من به پژوهشکده هنرهای سنتی آمدم پیگیری می کنم تا در میان معاونت صنایع دستی و پژوهشکده باز شود اما متاسفانه به علت مشکلات و مسائل موجود اداری هنوز موفق به انجام این کار نشدم. شخصی در را بسته است و حالا ما هر چه تلاش می نماییم این در باز شود، موفق نمی شویم!
شریف زاده همینطور اظهار داشت: صحبت هایی در این باره انجام شده است اما باید مسائل امنیتی آثار موجود در پژوهشکده هنرهای سنتی هم در نظر گرفته شود که متاسفانه هنوز به تفاهمی در این زمینه نرسیدیم و امیدوارم این مشکل رفع گردد.